De onderhandelingen op de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe verlopen moeizaam. Vandaag arriveren klimaatministers van de deelnemende landen en beginnen de politieke discussies. Volgens de agenda moet er vrijdag een akkoord liggen, maar het is niet uitgesloten dat de top uitloopt. Zeker op de grote dossiers is nog weinig vooruitgang geboekt.
Het centrale thema dit jaar is geld. En dan vooral de financiële steun van rijke aan arme landen. Leningen en giften moeten arme landen in staat stellen zich te beschermen tegen klimaatverandering en hun uitstoot te verminderen. Maar wie gaat er betalen? Europese landen wijzen vooral naar Arabische landen als dwarsliggers, met name het rijke Saudi-Arabië. Zij hoeven nog niet mee te betalen aan de klimaatsteun die nu al jaarlijks 100 miljard dollar bedraagt en zouden dit graag zo houden.
De huidige betalers willen dat eerst meer landen duidelijk maken wat ze tegen klimaatverandering gaan doen, voordat het gaat over hogere bedragen. Maar voor arme en opkomende landen is het juist lastig toezeggingen te doen zolang er geen duidelijkheid is over de financiële steun.
Toch zijn er rond 'het geld' ook stapjes gezet. Zo gaf China meer informatie over de toegezegde steun en lijkt het bereid meer bij te dragen. Al is het zeer onwaarschijnlijk dat China akkoord gaat met een verplichting.
Echte aanpak
De discussies over de echte aanpak van klimaatverandering zitten intussen muurvast. Er zijn weinig signalen dat landen meer willen doen dan vorig jaar werd afgesproken in Dubai. Toen beloofden ze dat er in 2030 drie keer zoveel hernieuwbare energie wordt opgewekt.
Ook Sophie Hermans, minister van Klimaat en Groene Groei, is in Bakoe. Met haar Deense ambtgenoot onderhandelt ze namens de Europese Unie. Dat gaat over een minder controversieel onderwerp: de vorming van een internationale markt voor koolstofkredieten.
Vorige week werd daarover al een gedeeltelijk akkoord bereikt. Maar het moet ook nog mogelijk worden dat landen verhandelde kredieten meetellen voor het halen van hun doelen.
Invloed Amerikaanse verkiezingen
De gevolgen van de verkiezing van Donald Trump tot Amerikaans president lijken op deze top nog niet zo groot. De Amerikaanse delegatie is nog gestuurd door de huidige president Biden en probeert de top te laten slagen.
Het is wel de verwachting dat Trump straks uit het klimaatakkoord van Parijs stapt. Dat deed hij ook in 2016, tijdens zijn vorige ambtstermijn. "Dit betekent niet het einde van onze strijd voor een schonere, veiligere planeet", benadrukte de Amerikaanse klimaatgezant John Podesta aan het begin van de top.
Dit optimisme zal niet kunnen voorkomen dat de VS waarschijnlijk veel minder gaat bijdragen aan klimaatfinanciering. Maar volgens ingewijden waren de verwachtingen al niet hooggespannen. Zelfs onder president Biden betalen de Verenigde Staten relatief weinig.
'Geschenk van God'
Of er aan het einde van de top een akkoord ligt, hangt ook af van Azerbeidzjan. Het gastland van de top heeft een belangrijke rol als voorzitter, bijvoorbeeld bij het bepalen van de agenda en het in goede banen leiden van de onderhandelingen. Maar doordat Rusland andere kandidaten blokkeerde, kreeg Azerbeidzjan de top laat toegewezen en had het weinig tijd om zich voor te bereiden.
Verder had het land geen grote reputatie in de klimaatdiplomatie. In deze tweede week zullen de diplomaten moeten bewijzen dat ze resultaat kunnen boeken. Daarbij werden ze tot dusver voor de voeten gelopen door hun eigen president Alijev. In een toespraak noemde hij de olie en het gas in de Azerbeidzjaanse bodem een "geschenk van God" en schoffeerde hij Nederland en Frankrijk door ze "neokoloniaal" te noemen. Vooral Frankrijk reageerde woedend en trok de minister terug die zou onderhandelen.
Wopke Hoekstra, Eurocommissaris voor Klimaat, noemde de uitspraak "weinig behulpzaam". Azerbeidzjan zou zich in de ogen van Hoekstra moeten concentreren op klimaatverandering en meningsverschillen met individuele landen er niet bij moeten betrekken.
Klimaattoppen in oliestaten
Er klonk ook meer fundamentele kritiek op de keuze voor het gastland en de omvang van de klimaattop. Het is hoog tijd om deze toppen anders op te zetten, staat in een open brief van onder meer oud-VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon. Zo zou de top alleen nog mogen worden georganiseerd door landen die serieuze plannen maken om afscheid te nemen van fossiele brandstoffen en daar ook werk van maken.
Ook zouden er meer, maar veel kleinere toppen moeten plaatsvinden, waarop echt wordt gewerkt aan oplossingen.
Zeker de laatste tien jaar groeide de klimaattop enorm, blijkt uit een inventarisatie. Dit jaar registreerden ruim 65.000 gedelegeerden zich. Vorig jaar in Dubai waren het er zelfs nog 15.000 meer. Het leeuwendeel doet niet mee aan de onderhandelingen.
