Het besluit van de gemeente Den Haag om fossiele reclames in de openbare ruimte te verbieden, is volgens reisorganisaties een "ernstige inperking" van de vrijheid van meningsuiting. Branchevereniging ANVR stapt naar de rechter.
Advertenties in bushokjes over vliegvakanties, cruisereizen, grijze stroomcontracten of auto's met een fossiele of hybride motor; vanaf 1 januari zijn ze verboden. Daarmee wil de gemeente de klimaatcrisis beteugelen.
In steden als Amsterdam, Utrecht en Eindhoven gaan stemmen op om hetzelfde te doen. Maar Den Haag is de eerste die het daadwerkelijk bij wet verbiedt. Verantwoordelijk wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) is trots: "We zijn zelfs de eerste ter wereld die dit doet."
Dit nieuws uit Den Haag gaat de hele wereld over.
Hoeveel nut heeft het als één van de 342 Nederlandse gemeentes fossiele reclames in de ban doet? Weinig, denk de Bond van Adverteerders. Zij noemen het een maatregel "voor de bühne". Maar daar denkt de wethouder anders over: "De landelijke regering doet vrij weinig, dus kijken we naar lokale maatregelen. We willen een stad áán zee zijn, niet ín zee."
Reisbrancheorganisatie ANVR denkt een goede kans te maken met het kortgeding. "Ook bedrijven en merken hebben vrijheid van meningsuiting", zegt directeur Frank Radstake. Het lokale Haagse reclameverbod heeft volgens hem zó weinig invloed op het klimaat dat het geen stand houdt bij de rechter.
Bovendien zou het reclameverbod contraproductief werken omdat bedrijven hun schonere producten dan ook niet meer kunnen aanbieden. Denk aan hybride auto's die voor een groot deel elektrisch zijn, maar ook nog een klein beetje fossiel.
Op straat in Den Haag zijn de meningen verdeeld:
Radstake erkent dat er een klimaatprobleem is en dat reisorganisaties soms te goedkope vliegreizen aanbieden. "We moeten als sector af van die reclames. Dat proberen we al, de sector is in transitie. Maar dan moeten we wel via reclames kunnen vertellen over die transitie."
De gemeente Den Haag ziet het kortgeding met vertrouwen tegemoet. Oppositiepartijen Hart voor Den Haag en de VVD twijfelen over de juridische houdbaarheid, maar wethouder Barker zegt dat hij meerdere onderzoeken heeft laten doen die allemaal laten zien dat zijn plan mogelijk is.
'Vliegen minder normaal maken'
Hij verwijst ook naar uitspraken van VN-secretaris-generaal António Guterres. Die pleitte in juni nog voor een advertentieverbod voor de fossiele industrie. "Bovendien: rook- en gokreclames verbieden kan ook."
De klimaatlobby is in haar nopjes met het Haagse besluit. "Heel dapper", zegt Femke Sleegers van Reclame Fossielvrij. Ook zij legt een link met tabak. "Reclame normaliseert. Eerst was er schroom om restrictief beleid te voeren. Maar het reclameverbod 'denormaliseerde' tabak. Op dat effect hopen we nu ook." Oftewel: het moet steeds minder 'normaal' worden om een verre vliegvakantie te boeken of een benzineauto te kopen.
In de jaren 70 waren reclames voor tabak heel normaal:
Reclame Fossielvrij hoopt dat er binnenkort een landelijk verbod komt op fossiele reclames. En dat het onderdeel wordt van een breder pakket aan maatregelen tegen fossiele brandstoffen. "Maar dit is al een belangrijke stap in strijd tegen klimaatverandering, want dit nieuws uit Den Haag gaat de hele wereld over."
ANVR-directeur Radstake begrijpt de vergelijking met tabak. Al gaat die wat hem betreft niet helemaal op: "Reizen is niet alleen maar slecht. We hadden graag met Den Haag overlegd over hoe we samen kunnen strijden voor een duurzamere wereld."
