Veel kritiek op uitgelekte asielplannen: 'Perspectief statushouder ontnomen'

De conceptbrief van premier Schoof over de 'asielnoodmaatregelenwet' die vandaag is uitgelekt levert kritische reacties op van asieladvocaten, Vluchtelingenwerk Nederland en andere betrokkenen.

In de conceptbrief van Schoof staat dat de spreidingswet snel moet worden ingetrokken, "zo mogelijk dit jaar". Burgemeester Jaap Velema (D66) van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel ligt, zegt via zijn woordvoerder dat het aanmeldcentrum in Ter Apel hier niet direct mee geholpen is.

"We zien dat er op dit moment weinig instroom is, maar dat er juist problemen zijn met de uitstroom en doorstroom", zegt de woordvoerder.

"We zien niet hoe de aangekondigde maatregelen met betrekking tot het intrekken van de spreidingswet en het afschaffen van de regeling rond de huisvesting van statushouders de huidige situatie in Ter Apel gaat verbeteren. Er ligt al een uitnodiging aan de minister om in gesprek te gaan over hoe ze op korte termijn de situatie in Ter Apel gaat verbeteren."

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) wil nog niet reageren. "Het zijn uitgelekte plannen en daar hebben wij geen reactie op", zegt een woordvoerder. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil nog niet inhoudelijk reageren.

Vluchtelingenwerk Nederland is niet te spreken over de voorgenomen plannen. "Het kabinet is willens en wetens bezig om het asielstelsel te ontwrichten", zegt bestuursvoorzitter Frank Candel. "Je denkt na het hoofdlijnenakkoord 'kan het nog erger' en ze zijn er weer in geslaagd", zegt hij.

"Het kabinet wil de rechten van erkende vluchtelingen inperken, waardoor ze in een vacuüm geplaatst worden. Tegelijkertijd willen ze dat mensen gaan werken, maar om te werken moet je de taal kennen en een plek hebben om te wonen. Als je alle mogelijkheden ontneemt, dan is de kans dat ze gaan werken heel klein."

In de brief van Schoof wordt er nog een aantal maatregelen genoemd die de asielprocedure strenger en soberder moeten maken. Candel zegt dat voor erkende vluchtelingen "elk perspectief op deelname aan de samenleving" ontnomen wordt.

"Ik moet ook nog zien welke gemeente zit te wachten op plekken waar mensen zitten zonder perspectief. Je organiseert op deze manier getto's. Nu worden vluchtelingen gekoppeld aan stad of dorp, als je dat loslaat dan hangen mensen letterlijk in niemandsland."

'Langere procedures'

Bestuurslid Maartje Terpstra van de Vereniging van Asieladvocaten valt op dat ongehuwde partners niet kunnen nareizen. "Met name omdat we dat altijd hebben gedaan voor de lhbti-gemeenschap", zegt ze in het NPO Radio 1-programma Nieuws & Co. "Zij vluchten juist omdat ze vervolgd worden en vaak niet kunnen trouwen."

Ook dat de toegewezen huisvesting altijd geaccepteerd moet worden door statushouders is opvallend, zegt Terpstra. "Dat zou dan huisvesting zijn die eigenlijk niet bestemd is voor Nederlandse mensen. Het meest zorgwekkende daaraan is dat ze dan ook niet makkelijk integreren, want ze blijven bij elkaar zitten. Dan is het lastiger om de Nederlandse taal te leren en om werk te vinden, dus het lost niets op. Het creëert problemen."

Daarnaast is Terpstra kritisch over de afspraak om bepaalde delen van Syrië als veilig te bestempelen. "Dan ben je eigenlijk op een niet-objectieve wijze een land veilig aan het verklaren. Door dit soort maatregelen komen er juist meer rechtszaken en gaan procedures langer duren in plaats van korter."

Ook de grenscontroles, die er vanaf eind november moeten komen, kunnen averechts werken, stelt Terpstra. "Dat betekent voor asielzoekers meestal dat ze mensensmokkelaars in moeten schakelen. Het werkt verder vaak etnisch profileren in de hand en dat wil je ook voorkomen."

De uitgelekte brief van Schoof begint met de opmerking dat Nederland in een asielcrisis zit en dat het asielsysteem "in de huidige vorm onhoudbaar" is. Terpstra is het daar volstrekt mee oneens, zegt ze. "Het asielsysteem is niet onhoudbaar, maar wat wel onhoudbaar dat er telkens door verschillende kabinetten wordt afgeschaald. Wat nodig is, is een consistent beleid."

Dat betekent volgens Terpstra dat er genoeg geld en genoeg mensen moeten zijn voor de IND. "Daarmee kun je ervoor zorgen dat er snel en goed beslist wordt. Dat lukt niet met iedere keer weer een ander pakket maatregelen, dat eigenlijk meer politiek bedoeld is dan daadwerkelijk bestuurlijk iets oplost."