Palestijnen in Jabalia kunnen geen kant op: 'Ik zit vast in mijn huis'

• Kaja Bouman

  redacteur Buitenland

"Ik zit vast in mijn huis", vertelt de 30-jarige Khadija in een spraakbericht vanuit Jabalia, in het noorden van Gaza. "We kunnen niet weg door de bombardementen en gevechten. We kunnen ieder moment sterven."

Jabalia is al ruim een week het middelpunt van een nieuw Israëlisch offensief. De troepen keerden tien dagen geleden terug naar het gebied, nadat Jabalia in de eerste maanden van de oorlog al bijna volledig werd verwoest door bombardementen.

Het versteende vluchtelingenkamp wordt nu omsingeld door het Israëlische leger. Tanks en militairen zijn het gebied binnengetrokken en er wordt gevochten door Israëlische troepen en Hamasstrijders.

Israël voert de aanvallen naar eigen zeggen uit om te voorkomen dat Hamas er kan hergroeperen. Ondertussen kunnen tienduizenden burgers in het vluchtelingenkamp geen kant op.

Vluchtelingen onder vuur

Inwoners kregen aan het begin van het offensief een evacuatiebevel. Dat bevel werd afgelopen zaterdag vernieuwd, maar mensen durven niet weg. Palestijnen die vorige week probeerden te vluchten, zeggen door het leger onder vuur te zijn genomen.

Ook de 23-jarige Sahar lukte het niet om de stad te verlaten. "Er waren gevechten in de straten en toen we probeerden te vluchten, werden we gebombardeerd. Het is een wonder dat we het hebben overleefd."

Bij de gewelddadige belegering zijn volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid al ruim 300 mensen gedood. Ook de afgelopen dagen vielen er tientallen slachtoffers. Volgens ooggetuigen kunnen de hulpdiensten de slachtoffers niet of nauwelijks bereiken.

"Er liggen doden op straat. Er is geen ambulance of andere hulp", zegt de 50-jarige Mohammed tegen een lokale journalist die voor de NOS werkt. Hij spreekt van een zware tijd. Mohammed is gevlucht en verblijft nu bij kennissen. "Ik weet niet waar ik nog naartoe kan. Ik wil vrede en veiligheid."

Verderop in dezelfde straat in Jabalia treft de journalist inwoner Mahmoud. "Ik woon nog steeds in Jabalia, maar ik ben gevlucht naar een school vanwege de bombardementen", vertelt hij, omringd door puin. "Er is geen veiligheid, water, eten of stabiliteit. Er is niks. Israël bombardeert iedereen en maakt geen onderscheid tussen kinderen en bejaarden."

Beperkte noodhulp

Volgens het Wereldvoedselprogramma blokkeert Israël al twee weken de noodhulp voor Noord-Gaza en dus beginnen voedsel, medicijnen en brandstof op te raken. "We hebben te weinig eten voor hulpverleners en patiënten.", zegt Hossam Abu Safieh, directeur van het Kamal Adwan ziekenhuis in Noord-Gaza in een statement.

Palestijnen vrezen dat dit onderdeel is van het zogenoemde generaalsplan, een plan om Hamas op de knieën te dwingen door het noorden van Gaza uit te hongeren. Het plan is bedacht door een groep Israëlische oud-generaals en aan Netanyahu gepresenteerd.

Of het plan daadwerkelijk wordt uitgevoerd, is niet duidelijk. Volgens Israëlische media heeft Netanyahu tijdens een parlementsbijeenkomst gezegd dat hij het plan overweegt.

Hulp stoppen mag niet

Het plan in deze vorm uitvoeren, kan volgens het oorlogsrecht niet. "Alle landen en partijen zijn verplicht humanitaire hulp door te laten voor de bevolking in nood", zegt Marten Zwanenburg, hoogleraar militair recht aan de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensie Academie.

De enige uitzondering is wanneer de hulp gebruikt zou worden door de tegenpartij, in dit geval door Hamas. "In dat geval kan Israël de hulp tijdelijk stoppen, bijvoorbeeld door één konvooi te blokkeren of via een andere route te laten rijden, maar je mag noodhulp naar een gebied nooit volledig stoppen."

En dat mag ook niet als de bevolking zou zijn geëvacueerd, vult Marieke de Hoon, universitair hoofddocent internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam, aan.

"Ten eerste mag evacuatie alleen tijdelijk en hier is het de vraag hoe lang het uithongeren van Hamas zou duren. Ten tweede kan niet iedereen vertrekken, denk aan kwetsbaren of zieken. Daarnaast moet Israël ervoor zorgen dat de bevolking dan ergens anders veilig wordt opgevangen en dat is niet het geval."