Deels in Nederland ontworpen ruimtesonde onderweg naar Jupiter
Een deels in Nederland ontworpen ruimtesonde van NASA is vanuit de Verenigde Staten vertrokken naar Europa. Niet naar het continent, maar naar een van de ongeveer honderd manen rond de planeet Jupiter. Het is de bedoeling dat de Europa Clipper daar aankomt in 2030. De ruimtesonde heeft dan ongeveer 2,9 miljard kilometer afgelegd.
Eigenlijk zou die vorige week al vertrekken, maar dat ging niet door vanwege orkaan Milton.
De Europa Clipper is ongeveer zo groot als een basketbalveld en heeft twee grote zonnepanelen van ruim 14 meter lang en 4 meter hoog. Ze zijn in Leiden ontworpen en gemaakt door het bedrijf Airbus Nederland. Ze moeten zo veel mogelijk zonlicht opvangen om de sonde van elektriciteit te voorzien.
De zonnepanelen zijn zo zo groot omdat Jupiter vijf keer verder van de zon staan dan de aarde. De Clipper Europa moet dus al het schaarse zonlicht kunnen vangen. Pas wanneer de sonde in de ruimte is, klappen de zonnepanelen uit.
Beter begrijpen of leven mogelijk is
De maan is iets kleiner dan onze maan en de oppervlakte bestaat waarschijnlijk uit een korst ijs, die tussen de 10 en 25 kilometer dik is. Daaronder zit waarschijnlijk een laag water van tussen de 60 en 150 kilometer. Verondersteld wordt dat de laag daaronder uit rotsachtige steen bestaat.
Dit wordt als waarschijnlijk beschouwd, gezien de waarnemingen van de Hubble telescoop. "Ook heeft die telescoop geisers waargenomen die door het ijs naar buiten komen", zegt Inge Loes ten Kate. Zij is planeetwetenschapper en hoofddocent aan de Universiteit Utrecht. "Ook kun je aan de bewegingen van dat ijs zien dat er iets vloeibaars onder dat ijs moet zitten. Uit die bewegingen maken we op dat er water onder het oppervlak zit."
De reis van de ruimtesonde is bedoeld om vast te stellen of er inderdaad water onder de ijslaag zit. De volgende vraag is of dit water zoet, zout of brak is en wat voor elementen in dit water en op het ijs zitten.
"Op basis van die informatie kunnen we meer te weten komen over de rotsmaan onder het water. Door de materialen aan de oppervlakte van het ijs te onderzoeken kunnen we vaststellen wat voor elementen er in het water zitten. Volgens Ten Kate kan zo beter worden begrepen of er leven mogelijk is op deze maan bij Jupiter.
Via Mars en de aarde onderweg naar Jupiter
De Clipper zal niet op de ijsmaan landen, maar wel onderzoeken wat een geschikte plek is om te landen. Ook maakt de ruimtesonde geen baan om de maan, omdat Jupiter "een ontzettend sterk stralingsveld en een grote aantrekkingskracht heeft". Als de Clipper een baan zou maken, zou je heel veel brandstof nodig hebben om aan de aantrekkingskracht van Jupiter te ontsnappen, zegt Ten Kate. "En die brandstof is er niet. Voor een baan om Jupiter heb je niet zoveel brandstof nodig, en dan kan de ruimtesonde toch dichtbij komen."
De ruimtesonde zal eerste langs Mars gaan en passeert deze planeet op 500 tot 1000 kilometer. Daarna keert de Clipper terug naar aarde, tot op ruim 3000 kilometer. Vervolgens krijgt de sonde een slinger door de zwaartekracht van de aarde en reist in een keer door naar Jupiter. Door zo nu en dan bij te sturen, is de ruimtesonde langzaam in een elliptische baan om Jupiter te krijgen, waar hij in 2030 aankomt.
In 2032 is zowel de Europese ruimtesonde JUICE als de Europa Clipper in de buurt van Jupiter. "Slecht vier uur na elkaar passeren de sondes de maan Europa. Beide sondes hebben deels dezelfde, maar ook deels andere meetinstrumenten. Daardoor is het mogelijk om korte termijnveranderingen te meten en in kaart te brengen.", zegt Ten Kate. "In feite heb je dan twee paar ogen die naar de maan Europa kijken."
