Stort transfersysteem vandaag in? Bosman-arrest 2.0 kan voetbalwereld overhoop gooien
Kunnen voetballers straks zomaar hun contract opzeggen? Het transfersysteem in de voetbalwereld piept en kraakt door die vraag.
In Luxemburg doet het Hof van Justitie van de Europese Unie vandaag uitspraak in de zaak van de Franse voetballer Lassana Diarra. De voetbalwereld kijkt vol spanning toe, want het vonnis kan het huidige systeem - met miljoenentransfers en megacontracten - volledig overhoop gooien.
De vergelijkingen met het Bosman-arrest, dat in 1995 de verhoudingen in het voetbal drastisch veranderde, worden al gemaakt.
Wat beslist de rechter vandaag?
Het Hof van Justitie, de hoogste rechterlijke instelling in Europa, beslist of de inmiddels gestopte Diarra gelijk heeft in zijn zaak tegen wereldvoetbalbond FIFA.
De Fransman beroept zich op de vrijheid om van werkgever (een voetbalclub) te veranderen. In de door de FIFA gereguleerde voetbalwereld liggen daar beperkingen op die volgens Diarra's advocaat in strijd zijn met Europese wetgeving.
Waar draait de rechtszaak Diarra vs. FIFA precies om?
De zaak-Diarra begon in 2014, toen het meerjarige contract van Diarra werd ontbonden door zijn Russische club Lokomotiv Moskou nadat de Fransman uit onvrede (mede door een salarisconflict) niet meer was komen opdagen.
Contractbreuk, vond de club, die een schadevergoeding eiste van 10,5 miljoen euro. De geschillencommissie van de FIFA gaf Lokomotiv Moskou gelijk. Diarra kreeg straf: hij moest het bedrag betalen, werd vijftien maanden geschorst en kreeg geen machtiging om een nieuwe club te zoeken.
Intussen had het Belgische Sporting Charleroi zich met interesse gemeld bij de voetballer, die zijn vastgelopen carrière graag nieuw leven in wilde blazen. Maar FIFA-regels maakten een overstap onmogelijk - of op zijn minst risicovol voor Charleroi. De club riskeerde transfersancties en aansprakelijkheid voor de miljoenenboete van Diarra.
Charleroi vroeg de FIFA of het van die aansprakelijkheid af kon komen, maar de wereldvoetbalbond was duidelijk: nee. Charleroi zag af van de koop. Diarra zat ingesloten.
Daarom stapte de voetballer, gesteund door de internationale spelersvakbond FIFPro, naar een Belgische rechter. De aanklacht: de FIFA had Diarra geen miljoenenboete mogen opleggen en de FIFA belemmerde Diarra om bij een andere club aan het werk te gaan.
Na jaren in rechtszalen en andere procedures belandde de zaak bij het Hof van Justitie.
Waarom is de zaak-Diarra relevant voor het internationale transfersysteem?
In de transferwereld, waar clubs zijn gebonden aan die FIFA-regels, ligt in het spel van contractonderhandelingen en transferbedragen nu veel macht bij de clubs en minder bij de spelers. Profvoetballers hebben zelf niet het recht om eenzijdig hun arbeidscontract op te zeggen - zoals andere werknemers in Europa dat wel hebben.
De uitspraak van het Hof van Justitie in de zaak-Diarra gaat over die FIFA-regels rondom contracten. En daarmee ook over de arbeidsrechten van profvoetballers wereldwijd.
Volgens de advocaten van de voetballer worden de Europese rechten over mededinging en vrij verkeer van personen in Europa geschonden. De FIFA-regels zouden die rechten in de weg staan.
De rechtszaak lijkt een vervolg op het Bosman-arrest van 1995, dat profvoetballers het recht gaf transfervrij (dus zonder geldtransactie tussen clubs) van voetbalclub te veranderen nádat zij hun contract bij een club hadden uitgediend. De zaak-Diarra gaat over het recht om van club te veranderen terwijl het contract nog loopt.
Verdere autonomie van voetballers staat vandaag op het spel in de rechtszaal in Luxemburg. In de voetbalwereld spreekt men daarom al van het 'Bosman-arrest 2.0'.
Hoe groot is de kans dat Diarra gelijk krijgt?
De rechters die vrijdag de uitspraak doen baseren hun conclusie deels op een rechterlijk advies van de Poolse advocaat-generaal Maciej Szpunar. Dit voorjaar boog Szpunar zich over de zaak-Diarra.
Handelde de FIFA in strijd met Diarra's rechten van vrij verkeer van personen toen hij geen machtiging kreeg om naar Charleroi te gaan? Werd het aankoopbeleid van Charleroi beïnvloed omdat de club verantwoordelijkheid zou krijgen voor de geldboete van Diarra? Maakt de opzet van de FIFA-transferregels het spelers moeilijker om van werkgever te veranderen?
Ja, antwoordde Szpunar op die vragen. De straffen die de FIFA aanhoudt voor contractbreuk zijn volgens hem "draconisch".
Tegelijkertijd benadrukte de advocaat-generaal ook dat de huidige opzet in de voetbalwereld "contractuele stabiliteit" brengt. Het systeem draagt bij aan het in stand houden van een balans op de transfermarkt, die gelijkheid en eerlijke kansen in verschillende competities ten goede komt.
Wat gebeurt er als Diarra gelijk krijgt?
Krijgt Diarra gelijk van het Hof, dan sterkt dat de positie van voetballers in contractafspraken. In theorie kan het leiden tot meer opgezegde contracten, grotere onzekerheid bij clubs over hun spelers en een afname van het belang van transfersommen.
Voor Nederlandse voetbalclubs zou dat laatste punt zeer ongunstig zijn, omdat zij net als clubs uit andere, kleinere Europese competities in grote mate afhankelijk zijn van de inkomsten van transfers.
Of het echt zo ver komt, is afwachten. Volgens Robby Houben, hoogleraar sportondernemingsrecht aan de Universiteit Antwerpen, heeft de uitspraak wellicht vooral symbolische waarde. "De spelers pikken het niet langer dat de FIFA eenzijdig regels oplegt. Wellicht kan overleg tussen clubs en spelers leiden tot een breed gedragen oplossing, waarbij de FIFA eerder toeschouwer is."
