'Pijnbestrijding bij plaatsen spiraal trekt vrouwen misschien wel over de streep'
Het Nederlands Huisartsen Genootschap gaat toch opnieuw kijken naar de richtlijnen voor pijnbestrijding bij het plaatsen van een spiraaltje. Een goed idee, zeggen zorgverleners en belangenbehartigers. "Misschien trekt het mensen wel over de streep."
Het spiraaltje is een populaire vorm van anticonceptie. Hij kan vijf tot acht jaar in de baarmoederblijven zitten en de kans om toch zwanger te worden is klein, ongeveer 0,2 procent. In Nederland heeft daarom 1 op de 5 vrouwen tussen de 18 en 49 jaar een spiraaltje.
Op basis van de huidige richtlijn, vastgelegd in 2020, krijgen vrouwen in principe geen pijnbestrijding. Tegen de (na)pijn van het plaatsen wordt geadviseerd paracetamol en naproxen of ibuprofen in te nemen voorafgaand aan de behandeling. Maar dat is voor lang niet iedereen genoeg.
Staafje in baarmoeder
"Bij het plaatsen van de spiraal wordt eerst een klemmetje op de baarmoedermond gezet om deze tijdelijk te strekken, zodat je het spiraaltje makkelijk kunt plaatsen. Sommige vrouwen vinden dat een erg naar gevoel", legt Wendy Wielenga uit. Zij is verloskundige en gespecialiseerd in het plaatsen van spiraaltjes.
De pijn duurt maar even en veel vrouwen zijn achteraf tevreden, maar dat geldt niet voor iedereen.
Vervolgens wordt met een staafje de diepte van de baarmoeder gemeten. "Hierbij raak je de binnenkant van de baarmoeder aan en ook dat kan pijnlijk zijn", vertelt Wielenga. Daarna wordt met een inbrenghuls de spiraal geplaatst en worden de draadjes afgeknipt.
"De pijn duurt maar even en veel vrouwen zijn achteraf tevreden, maar dat geldt niet voor iedereen", weet Wielenga. "Zeker als je nooit bevallen bent is je baarmoederhals stug en de baarmoedermond klein. Vrouwen die al een kindje hebben gebaard kunnen daardoor minder last ervaren, hoewel het lang niet altijd wat zegt."
Dat Wielenga bij plaatsingen nooit pijnbestrijding heeft gebruikt, is vanwege de huidige richtlijn. Wie buiten die richtlijn om wil handelen, moet een goede reden hebben.
Bij een aantal ziekenhuizen is het mogelijk om sedatie, oftewel een roesje, te krijgen tijdens het plaatsen van de spiraal. Dit is een soort lichte narcose, waardoor je er weinig tot niets van meekrijgt. Zo'n roesje is een optie als je bijvoorbeeld heel erg bang bent en de drempel zo wordt verlaagd.
Onvoldoende bewijs
In de VS is het advies over de procedure voor het plaatsen van een spiraal deze maand aangepast. De gezondheidsdienst CDC informeert artsen nu hoe ze hun patiënten kunnen adviseren over pijnbestrijding. Zo zijn er gels of sprays met het verdovende middel lidocaïne, die de pijn mogelijk kunnen verzachten.
Dat is ook een van de opties waar het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) nu naar kijkt. Een prima idee, vindt Wielenga. "Ik denk dat je de groep die te bang is voor de pijn wellicht over de streep trekt om toch een spiraal te laten zetten. Dat lijkt me een mooie ontwikkeling, want de spiraal is een van de veiligste vormen van anticonceptie en voorkomt ongewenste zwangerschappen."
Wielenga pleit voor meer onderzoek. "Het is een complex vraagstuk, daarom zou het interessant zijn om te weten hoeveel mensen voor pijnbestrijding zouden kiezen als het een optie is. Misschien dat de meeste vrouwen er niet eens aanspraak op zouden willen maken, maar het is goed als ze weten dat de optie er is."
We willen vooral benadrukken dat het een fijn anticonceptiemiddel is en aan de pijn kan gewoon iets worden gedaan.
"Bij de laatste herziening van de richtlijn (in 2023, red.) was er onvoldoende bewijs over de voordelen en nadelen van lokale pijnstillingsmethodes", schrijft het NHG op zijn website. "Het is belangrijk om te realiseren dat alle methodes voor pijnstilling ook nadelen en risico's kunnen hebben en het NHG weegt deze zorgvuldig af tegen de mogelijke voordelen."
'Fijn anticonceptiemiddel'
Stichting Ava, een belangenorganisatie rond anticonceptie en abortus, is blij dat de huisartsen opnieuw naar de richtlijn gaan kijken. "Het zou, net als in de VS, heel normaal moeten zijn om vrouwen te informeren over pijnbestrijding", zegt bestuurslid Lisa Viktorsson. "We zijn blij dat er naar alle ervaringen is geluisterd. Tegelijkertijd is het afwachten wat dit gaat betekenen, want het NHG kan nog niets zeggen over de opties."
Wel is het belangrijk om te kijken naar de kosten, zegt Viktorsson. Een spiraal laten plaatsen in het ziekenhuis valt namelijk onder je eigen risico. "Maar we willen vooral benadrukken dat het een fijn anticonceptiemiddel is. En er kan gewoon iets worden gedaan aan de pijn. Dat is alleen een kwestie van wennen."
