Maan en aarde geven ruimtesonde zwiep in richting van eindbestemming Jupiter

Een ruimtesonde van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA scheert de komende twee dagen met hoge snelheid langs zowel de maan als de aarde op weg naar de planeet Jupiter. De sonde Juice, die anderhalf jaar geleden de ruimte in werd geschoten, wint door de geplande manoeuvre aan snelheid. De sonde moet Jupiter in juli 2031 bereiken.

Het gaat om een unieke en tot in de puntjes voorbereide manoeuvre, zo vertelt ingenieur Alessandro Atzei van ESA in het radioprogramma Nieuws en Co. Hij was eerder ook betrokken bij de lancering van de Juice. "Het komt vaker voor dat een ruimtevaartuig langs de aarde scheert om meer snelheid te krijgen, maar het is voor het eerst in de geschiedenis dat een sonde eerst langs de maan en daarna langs de aarde vliegt."

De zogeheten flyby is nodig omdat de sonde te weinig brandstof aan boord heeft om rechtstreeks van de aarde naar Jupiter te vliegen. Daar zou ongeveer 60.000 kilo brandstof voor nodig zijn, volgens de ESA een onmogelijke hoeveelheid. "Dan had de satelliet dertig keer groter moeten zijn. In plaats daarvan gebruiken we de zwaartekracht die het vaartuig gratis van de maan en andere planeten krijgt", aldus Atzei.

Lasso

De verwachting is dat de Europese sonde, door om zowel de maan als de aarde te slingeren, de grote oversteek door de ruimte naar Jupiter kan maken. "Door de zwaartekracht van de planeten te gebruiken krijgt het vaartuig een flinke zwiep, die de komende jaren nog een aantal keer wordt herhaald", zegt Atzei, die de manoeuvre met het effect van een lasso vergelijkt. "Het is alsof het vaartuig een extra zwiep krijgt in de richting van Jupiter."

Over de flyby is door ingenieurs van ESA jaren nagedacht. "Daar zijn enorme berekeningen voor nodig", aldus de ingenieur. Om Jupiter in 2031 te bereiken, heeft het ruimtevaartuig nog een aantal van zulke slingers nodig. "Na morgen zet de Juice koers richting de planeet Venus, waar het vaartuig volgend jaar augustus weer een zwiep krijgt. Daarna keert de sonde nog twee keer terug naar aarde om wederom extra snelheid te maken."

De weg die ruimtesonde Juice aflegt naar Jupiter:

Volgens berekeningen scheert de ruimtesonde vanavond rond 23:15 uur Nederlandse tijd langs de maan. "De sonde komt op zo'n 700 kilometer van de maan. Dat is heel erg dichtbij in ruimtebegrippen en moet heel precies worden gedaan", zegt Atzei. Toch is een succesvolle manoeuvre volgens de ESA bijna gegarandeerd. "De kans dat er iets misgaat is bijzonder klein, want we kunnen de baan van het vaartuig zeer precies berekenen."

Morgenavond draait de Juice om de aarde. Rond 23:57 uur is de afstand tot de aarde het kleinst, ongeveer 6800 kilometer. Dat is dichterbij dan sommige satellieten. Mogelijk is de flyby met een goede verrekijker of een telescoop in Europa waar te nemen. Het zal eruit zien als een stipje dat snel aan de hemel beweegt.

Water

Op Jupiter hoopt de Europese ruimtevaartorganisatie vloeibaar water te vinden. "Jupiter heeft drie ijsmanen met enorm veel hard ijs op de oppervlakte. Mogelijk hebben deze manen onder het oppervlak vloeibaar water zitten", zegt de ingenieur. "Ook leert de missie ons over het ontstaan van ons zonnestelsel, en van het heelal."

Het is pas de derde missie naar de grootste planeet in het zonnestelsel. Als alle brandstof aan boord op is, moet de Juice in 2035 inslaan op Ganymedes, een van de ongeveer honderd manen die Jupiter telt.