Catshuis, pand vol historie, na jaren weer centrum van de macht

Het kabinet was vandaag voor het eerst sinds de zomervakantie bijeen voor een reguliere ministerraad. Voorheen waren die vergaderingen in de Trêveszaal, maar vanwege de verbouwing van het Binnenhof is het Catshuis voorlopig de daarvoor aangewezen locatie.

Dat is niet voor het eerst: voordat de Trêveszaal in 1977 de vaste vergaderzaal werd van de ministerraad, vergaderde het kabinet al wekelijks in het Catshuis. Het pand was lange tijd het decor van belangrijke gebeurtenissen in de Nederlandse parlementaire geschiedenis.

Sinds 1963 is het Catshuis - vernoemd naar de dichter en politicus Jacob Cats (1577-1660) die opdracht gaf tot de bouw - de ambtswoning van de minister-president. Dries van Agt was de laatste premier die er echt woonde. Zijn opvolger Ruud Lubbers besloot het pand niet te betrekken en de premiers die daarna kwamen deden dat evenmin, zoals ook de nieuwe premier Dick Schoof. Wel is bij de renovatie tussen 1999 en 2003 op de eerste verdieping van het gebouw een privé-appartement ingericht dat door de premier kan worden gebruikt.

Kort na die renovatie, in mei 2004, brak brand uit, waardoor een groot deel van de benedenverdieping beschadigd raakte en andere delen van het gebouw rook- en waterschade opliepen. Een schilder kwam bij de brand om het leven. Pas 2,5 jaar later werd het pand weer in gebruik genomen.

Door de jaren heen kwamen er, onder meer via VVD-coryfee Hans Wiegel, anekdotes en sterke verhalen naar buiten over drankgebruik door bewindspersonen tijdens en rond vergaderingen in de jaren 70 en 80. Premier Van Agt vierde er zelfs carnaval. Ook was er de beroemde foto van toenmalig minister Roger van Boxtel, die in 1999 rond een kabinetsberaad een handstand maakte in de tuin van het Catshuis. De foto belandde op de voorpagina van de Volkskrant.

In 2012 was het Catshuis het toneel van crisisonderhandelingen tussen coalitiepartners VVD, CDA en gedoogpartner PVV. Nadat het Centraal Planbureau had bekendgemaakt dat het begrotingstekort voor 2013 zou oplopen tot 4,5 procent, kwamen delegaties van de partijen, onder wie Mark Rutte (VVD), Maxime Verhagen (CDA) en Geert Wilders (PVV) er samen om over bezuinigingen te praten. De wekenlange gesprekken liepen op niets uit en resulteerden in de zogenoemde Catshuiscrisis, die leidde tot het ontslag van het kabinet door Rutte op 23 april.

Het Catshuis werd vaak gebruikt voor crisisberaad, omdat er ruimte was voor pauze en onderonsjes in de tuin. Ook konden politici naar buiten zonder direct door journalisten te worden aangesproken.

Tijdens de coronacrisis was het Catshuis vaak de plek waar ministers en deskundigen bijeenkwamen om te spreken over maatregelen als de lockdown, de avondklok en mondkapjes. Ook RIVM-directeur Jaap van Dissel, een van de bekendste gezichten van de coronapandemie in Nederland, was daar geregeld bij.

Het Catshuis was los van de politiek ook van symbolische betekenis. Zo kwamen er meerdere sportteams langs na een grote prestatie. Premier Den Uyl liep in de tuin de polonaise met het Nederlands elftal na het WK van 1974, premier Rutte ontving de voetbalsters van Oranje na het gewonnen EK van 2017 en de Oranjeselectie bracht in 2010 een bezoek aan het Catshuis na de tweede plaats op het WK in Zuid-Afrika.

De laatste jaren werd het Catshuis vanwege de historische betekenis en de representatieve uitstraling vooral gebruikt als ontvangstruimte voor de minister-president en het kabinet. Afgelopen dinsdag trapte het kabinet al het politieke seizoen af op het Catshuis met een informele bijeenkomst en vandaag was er dus de eerste ministerraad. De historische locatie zal voorlopig het decor blijven van de Nederlandse politieke besluitvorming.