Nederlanders minder productief: 'Efficiënter werken steeds moeilijker'

De arbeidsproductiviteit in Nederland is vorig jaar gedaald en dat kwam de afgelopen vijftig jaar niet zo vaak voor. Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de arbeidsproductiviteit in 2023 met ruim 1,3 procent is afgenomen.

De arbeidsproductiviteit is de opbrengst per gewerkt uur, waarmee economen aangeven hoe efficiënt mensen hun werk doen. De daling hiervan was alleen in 2009 groter dan vorig jaar. Dat kwam toen door de financiële crisis. Nu is veruit de belangrijkste oorzaak van de daling het afbouwen van de gaswinning in Groningen.

Maar ook bij werknemers van de overheid en in de zorg nam de arbeidsproductiviteit iets af. Bij andere sectoren was er nog wel sprake van groei, maar die was minder groot dan in andere jaren.

Kwaliteit van leven

"Een groot deel daarvan zit in het feit dat heel veel innovaties die nodig zijn voor die hogere productiviteit al zijn gedaan," zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. "Dus het is steeds moeilijker om nog efficiënter te werken."

Volgens hem speelt ook een rol dat sectoren met een lagere productiviteit, zoals de zorg en de overheid, steeds belangrijker worden. Dit zijn ook beroepen die moeilijker te automatiseren zijn. "En het belang van hoog producerende sectoren zoals industrie en landbouw is afgenomen."

De afgelopen tien jaar groeit de arbeidsproductiviteit sowieso minder hard dan de veertig jaar daarvoor. Sinds 1974 verdubbelde deze bijna. Maar waar de groei eerst gemiddeld 1,5 procent was, is dit sinds 2014 gemiddeld 0,4 procent.

De afname van de productiviteit hoeft overigens niet per se een probleem te zijn, legt Van Mulligen uit. "Uiteindelijk gaat het ook om de kwaliteit van leven en dus van de zorg. Maar die zorg moet natuurlijk wel ergens van betaald worden en economische groei krijg je alleen met een hogere productiviteit. Uiteindelijk is het wel van belang."

Wat afgezakt

In Nederland groeide de arbeidsproductiviteit de afgelopen tien jaar veel minder hard dan in de meeste andere landen in de Europese Unie. Maar vijf landen hadden een lagere groei of een krimp. In Ierland groeide de productiviteit het meest, met zo'n 5 procent per jaar.

"Nederland is nog steeds een van de meest productieve landen ter wereld," zegt Van Mulligen. "Dus als je kijkt naar de club van rijke landen, dan staat Nederland nu zo rond de tiende plaats wat betreft productiviteit. Maar niet zo lang geleden was dat nog de vijfde positie. Dus we zijn wel wat afgezakt. Wat dat betreft is er nog wat werk aan de winkel."