Biden pleit voor aanpassingen Hooggerechtshof: 'Niemand staat boven de wet'
President Joe Biden wil het Amerikaanse Hooggerechtshof hervormen. In een ingezonden brief aan The Washington Post en tijdens een bevlogen speech in Austin, Texas stelt hij dat mogelijk machtsmisbruik door presidenten moet worden tegengegaan. Ook wil hij dat het vertrouwen in het gerechtelijk systeem wordt hersteld.
Het Hooggerechtshof, het hoogste rechtsorgaan in de VS dat wetten en uitspraken toetst aan de grondwet, ligt al langer onder vuur.
Biden stelt dat Amerika is gebaseerd op de grondregel dat niemand boven de wet staat, maar na een uitspraak van het Hooggerechtshof van 1 juli is de president onschendbaar voor de meeste daden die hij in functie van president verricht. Het hoogste rechtsorgaan zegt dat een president in zijn of haar ambtsperiode voor "officiële handelingen" immuniteit geniet en dat dat niet geldt voor "niet-officiële handelingen".
Drie veranderingen
Biden wil drie veranderingen aanbrengen aan het Hooggerechtshof. Ten eerste stelt hij een 'niemand staat boven de wet'-amendement aan de grondwet voor, waarin wordt vastgelegd dat presidenten niet onschendbaar zijn voor hun handelingen in functie. Biden sluit zich hiermee aan bij de stichters van het land: "We zijn een land van wetten, niet van koningen of dictators."
Maar de grondwet aanpassen is niet eenvoudig. Daar is een tweederdemeerderheid in zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat voor nodig. Daarna moeten 38 staten er ook nog mee instemmen.
Termijnlimiet
Verder vindt Biden dat de rechters van het Hooggerechtshof een termijnlimiet van 18 jaar moeten krijgen. Nu worden zij nog voor het leven benoemd. Biden schrijft dat zo'n termijnlimiet moet voorkomen dat een enkel presidentschap de politieke kleur van het Hof voor hele generaties radicaal kan veranderen.
Trump benoemde in zijn eerste en enige termijn drie conservatieve rechters in het Hooggerechtshof. Biden noemt sommige van hun uitspraken gevaarlijk en extreem, zoals het terugdraaien van het landelijk recht op abortus.
Biden zei in een speech in Austin dat niemand boven de wet mag staan:
Tot slot roept Biden op tot een bindende gedragscode waar de rechters van het Hooggerechtshof zich aan moeten houden. "Rechters zouden transparant moeten zijn over giften, moeten zich afzijdig houden van politieke activiteiten en geen zaken behandelen waar zijzelf of hun echtgenoten financieel bij betrokken zijn of ander belang bij hebben. Andere federale rechtbanken hebben al zo'n gedragscode.
Onder vuur
Het Hooggerechtshof ligt al langer onder vuur. Onder meer vanwege berichten over snoepreisjes van rechter Clarence Thomas die betaald werden door een miljardair en het feit dat zijn vrouw Ginni Thomas betrokken was bij het tegenwerken van de overdracht van de macht op 6 januari 2021.
Ook was er een rel met een op z'n kop hangende Amerikaanse vlag bij een andere conservatieve rechter, die ook op luxe trips ging met conservatieve donateurs die zaken voor het Hof hadden lopen. Uit een onderzoek eerder dit jaar blijkt dat 60 procent van de Amerikanen de acties van het Hooggerechtshof afkeurt. Beoogd Democratisch presidentskandidaat Kamala Harris steunt Bidens voorstellen.
De voorstellen van Biden worden gezien als een poging twijfelende stemmers over de streep te trekken. Als de Democraten in november een meerderheid in het Huis en de Senaat winnen maken de aanpassingen meer kans, ook al blijft het heel lastig de grondwet te veranderen.
Kritiek op voorstellen
Critici zien het als een poging tot politisering van een onafhankelijk instituut. De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson wijst de hervormingen meteen van de hand: "Deze voorstellen zijn kansloos. Het is veelzeggend dat de Democraten het systeem dat al sinds het begin van ons land leidend is willen veranderen, simpelweg omdat ze het niet eens zijn met een aantal recente uitspraken."
Tijdens een toespraak ter ere van het ondertekenen van de burgerrechtenwet in 1964 door Lyndon B. Johnson stelde Biden dat het huidige Hooggerechtshof morrelt aan de basisrechten van burgers. Door hun privacy te schenden en bijvoorbeeld het voor staten mogelijk te maken stemrecht in te perken.
Hij waarschuwde voor het extremisme van de Make America Great Again-beweging en sloot zijn toespraak af met een vooruitblik naar 2026 als het 250 jaar geleden is dat Amerika zich onafhankelijk verklaarde en de grondwet opstelde. Biden vroeg aan de toehoorders: "Stel je dat moment voor en stel jezelf de vraag: wie willen we dan zijn?"
