Tonke Dragt was koningin van de fantasie

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Generaties kinderen lazen de boeken van de gisteren overleden Tonke Dragt. De Brief voor de Koning werd in 2004, tijdens de 50e kinderboekenweek, onderscheiden als beste Nederlandse kinderboek van de laatste vijftig jaar. Andere bekende titels van Dragt zijn De Zevensprong, Torenhoog en Mijlenbreed en De Geheimen van het Wilde Woud (de opvolger van De Brief).

Tonke Dragt (Batavia, 1930) schreef boeken en verhalen. In haar werk liggen fantasiewereld en realiteit vaak dicht bij elkaar. Sommige boeken spelen in een middeleeuwse setting, andere in een science-fiction omgeving of zelfs op andere planeten, maar vaak is er een verband met de gewone wereld.

Dragt werd, vaak onbewust, geïnspireerd door haar jeugd in voormalig Nederlands-Indië. "In Torenhoog en Mijlen Breed beschrijf ik bijvoorbeeld een vlammend, oranjegoud bos op Venus. Dat is gewoon een tropisch bos uit Indië, ik beschreef het onbewust, uit heimwee", zei ze in 2005 in een interview met Libelle.

Dragt werd geboren in voormalig Nederlands-Indië. In de Tweede Wereldoorlog werd ze met haar familie door de Japanners opgesloten in een interneringskamp. Omdat daar niets te lezen was, begon ze zelf met schrijven. Dat er nauwelijks papier was hield haar niet tegen. Ze schreef op alles wat ze kon vinden, tot wc papier aan toe.

Later zou ze een deel van deze verhalen publiceren in haar eerste boek, Verhalen van de tweelingsbroers (1961).

Na de oorlog vertrok de familie naar Nederland, waar ze moeite had zich aan te passen. Dragt voltooide de HBS en volgde een opleiding aan de Academie voor de Beeldende Kunsten in Den Haag. Dat kwam haar later goed van pas bij het illustreren van haar eigen boeken.

Ze kreeg een baan als tekenlerares en gebruikte haar vertelkunsten om haar leerlingen rustig te houden tijdens het tekenen. In de zomervakantie besloot ze een van die verhalen verder uit te werken, wat uiteindelijk resulteerde in De Brief voor de Koning.

Veel vertalingen

De Brief voor de Koning (1962) over aankomend ridder Tiuri werd haar bekendste werk en werd veelvuldig vertaald, maar aanvankelijk tot haar grote spijt niet in het Engels. In 1976 kreeg ze de staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur voor haar hele oeuvre.

De Brief voor de Koning werd in 2008 verfilmd. Eerder al, in de jaren 80, werd een tv-serie gemaakt van De Zevensprong.

In februari 2003 werd ABC Dragt gepubliceerd, een boek over het leven en werk van de schrijfster. Ze vertelde toen dat ze niet specifiek voor kinderen wilde schrijven, maar dat ze niet anders kon dan schrijven vanuit een fantasiewereld. "Als ik werk voor volwassen zou maken, dan zou dat iets worden als de boeken van Tolkien."

In 2004 kreeg ze voor De Brief voor de Koning de Griffel der Griffels voor het beste kinderboek van de afgelopen vijftig jaar.

In 2014 werd haar grootste wens vervuld. De Brief voor de Koning werd na 52 jaar vertaald in het Engels. "Dat de Engelsen De Brief voor de Koning niet wilden, heb ik eerlijk gezegd al die tijd niet kunnen begrijpen. Ik heb van het begin af aan gevonden dat mijn ridderboeken daar thuishoren", zei Dragt daar in 2015 over in de Volkskrant.

Dat het deze keer wel lukte kwam vooral door de kinderen van de uitgever. Hij las het manuscript voor het slapen gaan aan ze voor. Op een nacht stal zijn 8-jarige zoon het manuscript van zijn nachtkastje omdat hij wilde weten hoe het verder zou gaan. "Toen wist ik dat ik iets goeds in handen had", zei hij in The Guardian.

Het boek werd ook in Engeland een bestseller en dat leidde ertoe dat ook De Geheimen van het Wilde Woud en de Zevensprong een Engelse vertaling kregen.

In 2018 kondigde streamingdienst Netflix een serie aan die is gebaseerd op The Letter for the King. Dragt werd daar nauw bij betrokken. Toen de serie in 2020 in première ging, gaf ze een interview aan de Volkskrant. Ondanks de nodige kritiek op het uiteindelijke resultaat, vond ze één ding "zeker beter" dan in haar boek: "Ik vind de paarden zo mooi."