Coalitie wil maatregelen van staatssecretaris om dubbelfuncties onderwijs
De onderwijswoordvoerders van de vier regeringspartijen vinden het onwenselijk dat bestuurders en toezichthouders bij schoolbesturen privé actief zijn bij onderwijsadviesbureaus, zoals bleek uit onderzoek van NOS en Nieuwsuur. Als er ook nog zakelijke relaties zijn tussen de scholen en de adviesbureaus is dat des te kwalijker, vinden zij.
"Wij als coalitiepartijen moeten hier actie op ondernemen", zegt PVV-Kamerlid Van der Hoeff. "Ik eis van de staatssecretaris dat er gepaste stappen worden gezet.
Ook de andere partijen willen maatregelen van staatssecretaris Paul (VVD) van Onderwijs. NSC en VVD zeggen een plan af te wachten, maar PVV en BBB doen alvast concrete voorstellen.
Zo moet de wet- en regelgeving volgens PVV en BBB zodanig worden aangepast dat dubbelfuncties bij onderwijsadviesbureaus in hetzelfde gebied worden verboden. Ze vinden dat overtredingen moeten leiden tot maatregelen zoals ontslag, of een verbod op uitoefening van een bestuursfunctie "voor een aanzienlijke periode".
'Boude stelling'
De onderwijsinspectie liet deze week weten alleen te kunnen ingrijpen als belangenverstrengeling aantoonbare negatieve effecten heeft, zoals het bevoordelen van familieleden "ten koste van de school". Maar als een bestuurder een aan hem gelieerde partij inhuurt met korting, dan sluit de inspectie niet uit dat er een positief effect voor de school is, ook al is er dan feitelijk wel sprake van (mogelijke) belangenverstrengeling.
NSC-Kamerlid Soepboer noemt dit een boude stelling. "Ik zou graag van de inspectie en het ministerie willen horen welke 'positieve' voorbeelden er dan zijn waarbij dubbelrollen zogenaamd hartstikke goed zouden uitpakken."
PVV-Kamerlid Van der Hoeff is niet te spreken over de reactie van de inspectie. "Dit zegt alles over hoe deze situatie heeft kunnen ontstaan, hoe het klimaat van belangenverstrengeling gefaciliteerd wordt." Hij stelt dat de inspectie op deze wijze "mogelijke netwerkcorruptie" stimuleert. Volgens de PVV is het "effect of resultaat" geen argument, en ook niet controleerbaar.
Kamerlid Van Zanten van BBB beaamt dit, en spreekt van een ethisch-moreel vraagstuk. "Ook al leidt het niet tot een financieel nadeel, daarmee haal je de schijn niet weg. Je moet er gewoon bij wegblijven", zegt zij.
Van der Hoeff wijst ook naar de leiding van de inspectie. "Misschien is het tijd dat de inspecteur-generaal alerter wordt en ter verantwoording wordt geroepen."
Hoe schoolbestuurders precies handelen, zie je in deze uitgebreide video:
Van der Hoeff (PVV) en Van Zanten (BBB) willen dat Paul regelgeving invoert die schoolbesturen verplicht om meerdere offertes op te vragen bij vergelijkbare bureaus, als zij een onderwijsadviesdienst inschakelen.
Nu gelden pas vanaf een bedrag van 220.000 euro Europese aanbestedingsregels. Onder dat bedrag stelt het ministerie geen aanvullende eisen. Van Zanten: "Je kunt een klusje dus net onder dat bedrag uitzetten, en de opdracht gunnen aan een vriend. Dat moet niet kunnen."
Lumpsum
De kwestie van dubbelfuncties is aanleiding voor de Kamerleden om het onderliggende systeem van onderwijsfinanciering aan de kaak te stellen. Het gaat om het 'lumpsum'-systeem, dat in de jaren 90 werd ingevoerd.
Met dat systeem kwam er een einde aan de praktijk dat de overheid de lerarensalarissen, de gebouwen én de extra ondersteuning direct betaalde. Sindsdien krijgen schoolbesturen jaarlijks één pot geld. Ze bepalen zelf hoe ze dat besteden. De door de overheid betaalde schoolbegeleidingsdiensten werden bovendien vrijgegeven. Er zijn nu honderden concurrerende adviesbureaus op de markt, en hun diensten hoeven niet bewezen effectief te zijn.
De PVV is al jaren kritisch over de lumpsum-financiering. Van der Hoeff: "Er zijn zo veel schoolbesturen, en die hebben allemaal een pandje, een kantoortje en een wagenparkje. Daar gaat zo veel geld verloren." Hij wil dat schoolbesturen voortaan een verplicht percentage van het lumpsum-geld gaan besteden aan het "primaire proces", zoals lesgeven. Soepboer en Van Zanten sluiten zich hierbij aan, en ook VVD-Kamerlid Kisteman is naar eigen zeggen bereid "hiernaar te kijken".
'Markt is doorgeslagen'
De PVV en BBB willen ook strengere verantwoordingsregels. Schoolbesturen hoeven in hun jaarverslag nu niet op te schrijven hoeveel geld zij aan welk adviesbureau besteden. "Dat zou wél moeten, dit gaat om belastinggeld", zegt Van Zanten.
NSC'er Soepboer zegt verder dat de markt in onderwijsadvies is doorgeslagen. "Er zijn te veel bureaus, iedereen kan er zomaar een oprichten - terwijl we nu juist behoefte hebben aan bewezen effectieve methodes." Hij wil dat de staatssecretaris onderzoekt of het niet beter is als de overheid de schoolbegeleidingsdiensten weer gaat financieren en organiseren. PVV en BBB ondersteunen dit.
Staatssecretaris Paul schrijft in een reactie op LinkedIn dat "zelfs de lichtste schijn van dubbele petten" moet worden vermeden. Concrete maatregelen stelt zij nog niet voor maar het "normbesef" moet volgens haar beter en dit zal onderwerp zijn van haar "gesprekken met de sector".
