Inspectie slaat opnieuw alarm over veiligheid in aanmeldcentrum Ter Apel

Asielzoekers en medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Ter Apel lopen een "onacceptabel risico om slachtoffer te worden van geweldsincidenten". De Inspectie Justitie en Veiligheid noemt de veiligheidssituatie "zeer ernstig".

Medewerkers van het COA en de particuliere beveiliging kunnen inmiddels zelfs de veiligheid in het aanmeldcentrum niet meer garanderen en ook de politie heeft daar te weinig mensen voor. Het aantal in beslag genomen wapens is de afgelopen maanden verdrievoudigd naar 160. Daarnaast worden er ook gestolen spullen en drugs in beslag genomen.

De inspectie heeft de afgelopen maanden meermaals gewaarschuwd voor de gevaarlijke en onleefbare situatie in het Groningse aanmeldcentrum. Maar dat heeft niet geleid tot een verbetering van de veiligheid, integendeel. Uit cijfers van het COA en beveiligingsbedrijf Trigion blijkt dat er de afgelopen maanden sprake is van een toename van "ernstige incidenten", waarbij "diverse mensen" gewond zijn geraakt. De inspectie spreekt van acht steekincidenten sinds het laatste bezoek, afgelopen december.

Agressie tegen beveiligers

Volgens medewerkers van het beveiligingsbedrijf spelen de incidenten zich met name tussen bewoners af, maar ze zien ook dat de agressie zich tegen de beveiligers richt als die de situatie proberen te sussen. De medewerkers stellen ook dat er sprake is van 'onderrapportage', omdat er geen tijd zou zijn om alles door te geven aan het COA. Gisteren nog werd iemand bij een incident in het centrum Ter Apel door de politie in zijn been geschoten, volgens RTV Noord gaat het om een asielzoeker.

In het aanmeldcentrum slapen al maanden meer asielzoekers dan de 2000 die maximaal zijn toegestaan, vaak gaat het om honderden per nacht meer. Eerder deze maand liep de boete die het COA moet betalen voor te veel asielzoekers in Ter Apel op naar 1,5 miljoen euro, het maximumbedrag dat de rechter had opgelegd. Per dag moest het COA een boete van 15.000 euro betalen als er meer dan 2000 mensen in het opvangcentrum in Ter Apel sliepen.

Inspectie: meer politie en boa's

In de zomer van 2022 moesten er door de grote drukte in het aanmeldcentrum mensen noodgedwongen buiten slapen. In een sporthal bij het aanmeldcentrum Ter Apel overleed in augustus van dat jaar een drie maanden oude baby. Het ministerie van Justitie en Veiligheid droeg het COA daarop op om aan de overnachtingen op het grasveld een einde te maken. De problemen zijn volgens de inspectie daardoor naar binnen verplaatst.

De COA-medewerkers en beveiligers zijn verantwoordelijk voor de orde en veiligheid op het terrein, maar zij zijn volgens de inspectie "niet bevoegd of voldoende getraind om geweldsincidenten aan te pakken of te voorkomen". De inspectie roept demissionair minister Yesilgöz (VVD) en staatssecretaris Van der Burg (VVD) van Justitie en Veiligheid op om op "zeer korte termijn" meer maatregelen te nemen om de veiligheid in Ter Apel te verbeteren.

De inspectie wil dat er meer politie en "bevoegde medewerkers" (boa's) worden ingezet in Ter Apel. "Deze oplossingen zijn tot dusver niet (voldoende) opgepakt en hebben zodoende niet geleid tot een verbetering van de veiligheidssituatie."

Structurele oplossingen

Daarnaast vindt de inspectie dat er maatregelen moeten worden genomen om de situatie in Ter Apel op de middellange en lange termijn te verbeteren. Dat kan volgens de inspectie alleen als alle organisaties binnen het asieldossier, het strafrecht, de zorg en de gemeente samenwerken.

De politie pleit in een reactie op de oproep van de inspectie ook voor structurele oplossingen. Zo zouden er meer aanmeldcentra in het land moeten komen om de instroom over het land te spreiden en de druk en de impact op het COA-terrein en het dorp Ter Apel te beperken. Gesprekken daarover lopen vooralsnog stuk.

'Bestuurlijk en politiek probleem'

De politie wijst erop dat er vanuit het aanmeldcentrum en het COA zeer regelmatig een beroep gedaan wordt op hen voor incidenten rond en op het terrein. "Ook in het dorp Ter Apel en omgeving wordt veel overlast en onveiligheid ervaren. Dit vraagt al veel van de politie. Extra inzet op het COA-terrein zoals voorgesteld door de Inspectie zou ten koste gaan van de inzet in het dorp Ter Apel en daarbuiten. Daarnaast is extra politie-inzet met de huidige capaciteitsvraagstukken niet reëel."

Boa's hebben volgens de politie in het verleden op het COA-terrein gewerkt, maar zij hebben hun taken daar neergelegd in afwachting van extra bevoegdheden. "Dit heeft bijgedragen aan de huidige situatie van onveiligheid, stelt de politie. Daarom pleit de politie voor extra bevoegdheden voor boa's zodat zij hun rol weer kunnen oppakken op het COA-terrein."

Liesbeth Huyzer, plaatsvervangend korpschef in Noord-Nederland, zegt in een persverklaring : "De Inspectie schetst een groot en urgent probleem. Dat zien wij ook, maar het is niet aan de politie om het op te lossen. Het is vooral een bestuurlijk en politiek probleem. De politie roept de staatssecretaris en het COA op om snel met alle veiligheidspartners om tafel te gaan."