Steun, scepsis en afwezigen tekenen eerste dag Oekraïnetop in Zwitserland
Ruim vijftig presidenten, premiers en andere afgevaardigden hebben vandaag in Zwitserland de Oekraïense vredesplannen besproken. Zoals verwacht heeft de eerste dag geen grote doorbraak opgeleverd. President Zelensky kreeg steun uit bekende hoek, terwijl sommige landen aangaven dat de top volgens hen weinig zinvol was zonder Ruslands deelname.
Zo zei de Saudische minister van Buitenlandse Zaken dat "moeilijke compromissen" onvermijdelijk zijn. Faisal bin Farhan Al Saud meende dat "serieuze onderhandelingen" alleen mogelijk zijn als een Russische delegatie deelneemt.
Saudi-Arabië, dat zich opwerpt als bemiddelaar, wordt gezien als belangrijke kandidaat voor een volgende vredesconferentie over de oorlog in Oekraïne.
Rutte: dwaas voorstel van Poetin
Andersom lieten Europese landen weten vierkant achter Kyiv te staan. Gisteren zei Poetin welke eisen hij stelt voor een wapenstilstand. Demissionair premier Rutte deed dat af als een "dwaas vredesvoorstel".
Voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen sloot zich daarbij aan: "Het bevriezen van het conflict terwijl buitenlandse troepen Oekraïens land bezetten, is geen oplossing. Het is een voorbode van toekomstige oorlogen en agressie" door Rusland.
Op de agenda stonden besprekingen over relatief weinig controversiële onderwerpen, zoals nucleaire veiligheid, humanitaire hulp en uitwisseling van krijgsgevangenen. Zelensky en zijn bondgenoten willen vooral weer de Russische agressie in Oekraïne internationaal agenderen, nu een groot deel van de wereld gefocust is op nationale verkiezingen en de oorlog in Gaza.
Afgelopen nacht nog werden drie burgerslachtoffers gemeld bij Russische beschietingen. Rusland houdt grote delen van het zuiden en oosten van Oekraïne bezet. Het Russische leger lijdt zware verliezen, maar heeft op korte termijn een voordeel op het slagveld. Analisten benadrukken dat Oekraïne voorlopig niet kan onderhandelen vanuit een sterke positie. Sowieso staan de eisen van de twee strijdende partijen lijnrecht tegenover elkaar.
Washington zegde Kyiv in Zwitserland nog eens 1,5 miljard dollar aan noodhulp toe. Dat maakte vicepresident Harris bekend, want president Biden had bij de conferentie verstek laten gaan voor een fondsenwervingsbijeenkomst in de VS; in november zijn daar presidentsverkiezingen.
Weinig enthousiasme bij Mondiale Zuiden
De Amerikaanse president was niet de enige belangrijke afwezige. Grootmacht China had helemaal geen delegatie gestuurd. President XI steunt Poetin, en heeft in samenwerking met Brazilië een eigen plan opgesteld om de oorlog te beëindigen.
Belangrijke spelers van het Mondiale Zuiden (Global South) zoals Indonesië, Zuid-Afrika en Brazilië stuurden geen ministers of president maar een gezant naar Zwitserland. Daarmee lijkt het Zelensky nog niet gelukt om bij dit machtsblok steun voor de Oekraïense zaak te werven.
Van de 160 uitgenodigde landen voor de top nabij het Zwitserse Luzern hadden er volgens de organisatie 92 een afvaardiging gestuurd. De Franse president Macron gaf aan dat er meer landen bij het vredesproces moeten worden betrokken. Op die manier krijgt de samenwerking volgens hem meer kracht en invloed.
President Zelensky zei dat er op de top geschiedenis wordt geschreven. "We zijn erin geslaagd het idee terug de wereld in te krijgen dat samenwerking een oorlog kan stoppen en kan leiden tot een rechtvaardigde vrede." Morgen, op de slotdag, zal duidelijk worden hoe concreet het resultaat is.
