Eerste D-Day-herdenkingen in VK en Frankrijk, tranen bij Britse koningin Camilla
De Britse koning Charles heeft in Portsmouth een speech gegeven bij een herdenkingsceremonie ter ere van D-Day. Die eerste dag van Operation Overlord, waarmee de bevrijding van West-Europa in de Tweede Wereldoorlog begon, is morgen tachtig jaar geleden.
Vanuit het Engelse Portsmouth vertrokken de meeste van de ruim 4000 landingsschepen die werden ingezet bij de invasie van Normandië. Charles riep in zijn toespraak op om de offers van de bijna 160.000 militairen die zich aan de vooravond van D-Day hadden verzameld in het zuiden van Engeland "voor altijd" in de herinnering te laten voortleven.
"Het is onze plicht ervoor te zorgen dat wij, en toekomstige generaties, hun dienstbaarheid en opoffering om tirannie te vervangen door vrijheid niet vergeten. We zijn hen voor altijd dank verschuldigd", zei Charles.
Bij de ceremonie van vandaag was de Britse premier Sunak aanwezig. Ook kwamen er veteranen aan het woord, zoals Eric Bateman, die diende op een Brits schip dat was ingezet bij Utah Beach.
Hij vertelde over de vele schepen die hij die dag zag, "waardoor je bijna het Kanaal over kon lopen", en over zijn "lieve vriend" Fred, die omkwam bij de invasie. "Zo veel vrouwen en mannen trokken die dag samen met me op, maar hebben het helaas nooit gehaald", zei Bateman.
Zijn achterkleindochters, die met hem op het podium stonden, bedankten hem voor zijn daden. Na zijn verhaal waren er tranen in de ogen te zien van koningin Camilla. Ook vlogen er militaire vliegtuigen over het terrein en zwaaide het publiek met Union Jack-vlaggen.
"Oorlog is onzin, maar in dit geval was het nodig", zei de Britse veteraan Bob Gravells tegen persbureau Reuters. Hij bracht als schutter aan boord van een Nederlands schip troepen naar de stranden. "Ik ben trots dat ik een rolletje heb gespeeld in het bevrijden van Europa. Een heel klein rolletje."
Een terugblik op D-Day:
Ook in Frankrijk waren er vandaag ceremonies. Bijvoorbeeld bij de beroemde Pegasusbrug over het Kanaal van Caen, die in de nacht van 5 op 6 juni door een Britse luchtlandingseenheid werd ingenomen. Met die inname, kort na middernacht, was D-Day feitelijk begonnen.
"Ik voel me fysiek top. Meer geluk kan ik niet hebben. En dan sta ik ook nog eens hier iets te vieren op de Pegasusbrug", zei de 101-jarige Jake Larson bij de ceremonie. Daarna dankte hij alle aanwezigen. Larson landde op Omaha Beach, het invasiestrand waar op D-Day met afstand de meeste van de bevestigde 4400 doden aan geallieerde zijde vielen.
Macron noemt Saint-Lô 'martelaarstad'
Verder gaf de Franse president Macron een toespraak in Saint-Lô. Die plaats werd nagenoeg volledig verwoest in de strijd, omdat het een belangrijk knooppunt was voor de Duitsers in de aanvoer van troepen en materieel. Er vielen tal van burgerdoden bij de gevechten om de stad, onder meer door geallieerde bombardementen.
Macron sprak over die bombardementen, die volgens hem tachtig jaar later "met helderheid en kracht onder ogen gezien moeten worden". Macron: "In Normandië, en ook op andere plekken in ons land. Zonder iets te bedekken, maar ook zonder verwarring. Want de inwoners van Saint-Lô hebben nooit haat of wrok vermengd met hun verdriet."
De president omschreef Saint-Lô als "martelaarstad, opgeofferd voor een vrij Frankijk".
De ceremonies en herdenkingen in het kader van D-Day van vandaag waren de opmaat naar de grote herdenking van morgen op Omaha Beach. Bij die herdenking zijn naast zo'n 200 veteranen tal van staatshoofden en regeringsleiders aanwezig, onder wie de Amerikaanse president Biden en de Oekraïense president Zelensky.
Ook de Britse koning Charles woont de herdenking bij. Het is de eerste buitenlandse reis van de koning sinds zijn kankerdiagnose.
