Hoewel bij de meeste Nederlanders ontevredenheid over het Europese beleid overheerst, willen niet veel mensen uit de EU stappen. Uit onderzoek van instituut Clingendael blijkt dat 15 procent van de Nederlanders voorstander is van zo'n nexit, driekwart van de ondervraagden wil in de EU blijven en met de euro blijven betalen.
Daartegenover staat dat weinig Nederlanders (12 procent) het idee hebben dat de EU voor hen opkomt. Ongeveer een kwart vindt dat de EU vooral andere lidstaten helpt. De groep die vindt dat Europa zich vooral inzet voor mensen van buiten de EU is met 30 procent nog groter.
Het meest ontevreden zijn Nederlanders over de Europese aanpak van migratie, het landbouwbeleid en het conflict tussen Israël en Hamas. Het beeld van het merendeel van de ondervraagden is dat Europa de burger uit het oog verliest en er vooral oog is voor bedrijven, politici, migranten en rijken.
Volgens Clingendael blijkt uit het onderzoek dat Nederlanders de EU onmisbaar vinden, maar wel willen dat de unie een andere koers gaat varen.
Clingendael-directeur Monika Sie Dhian Ho ziet die verschuiving ook in de politiek op gang komen. Ze noemt het een verschuiving van nationalisme naar internationalisme.
Nationalistische partijen als die van Meloni in Italië zien sinds kort volgens haar het nut in van internationale samenwerking. "Daardoor kun je je verkiezingsbeloften waarmaken."
Sie Dhian Ho: "De nationalisten die eerder een vertrek uit de EU beloofden, laten dat standpunt nu eigenlijk vallen. Er wordt ingezet op een samenwerking die een koersverandering binnen de unie op gang kan brengen."
Dat ziet ze ook terug bij de PVV. Een vertrek uit de Europese Unie is niet meer terug te vinden in het verkiezingsprogramma van de partij. Bij de vorige Europese verkiezingen, in 2019, was dat wel het geval. Toen pleitte de PVV nog voor een "spoedige" nexit.
"Die verandering heeft te maken met de geopolitieke guurheid rond Europa", legt de directeur uit. "Als er oorlog op het continent is, voelen mensen dat je beter samen kunt werken om Europa beter te verdedigen en weerbaarder te maken."
Ook in andere landen klinkt de oproep tot samenwerking. "Als we nu niet de juiste keuzes maken, kan Europa sterven", zei de Franse president Macron in april. In Nederland krijgt hij voor die uitspraak bijval van zo'n 60 procent van de ondervraagden in het onderzoek van Clingendael.
Zelfstandiger Europa
Twee derde van de ondervraagden wil dat Europa meer geld uitgeeft aan veiligheid en defensie. Daarnaast vinden mensen de bescherming van de buitengrenzen belangrijk genoeg om er meer budget voor vrij te maken.
Ook vinden bijna alle Nederlanders (90 procent) dat Europa zelfstandiger moet zijn. We zijn nu te afhankelijk van gas uit Rusland, beschermingsmaatregelen uit de Verenigde Staten en producten uit China, is de algemene opinie.
