Nederlandse topwetenschappers ontvangen 174 miljoen euro voor tien jaar

Vijf Nederlandse groepen van topwetenschappers krijgen in totaal 174 miljoen euro om de komende jaren onderzoek te doen. Dat meldt de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

In de wetenschapswereld wordt de nieuwe subsidie met open armen ontvangen. Niet alleen gaat het om een ongekend hoog bedrag, het is bovendien ook nog eens vastgelegd voor tien jaar.

Deze zogenaamde Summit grant is een eenmalige, tienjarige financiering voor Nederlandse topwetenschappers en is een initiatief van demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

"Topwetenschap is geen gegeven", stelt Dijkgraaf. "Het is alleen mogelijk doordat Nederlandse onderzoekers als geen ander kunnen samenwerken. En doordat er financiering is die net als de wetenschap gericht is op de langere termijn."

De Summit grant is toegekend aan Nederlandse onderzoekers die al bij de wereldtop horen of daar heel dicht bij zijn.

In totaal krijgen vijf projecten een miljoenensubsidie en dus de zekerheid dat deze voor tien jaar geldt. Het meeste geld, 40 miljoen euro, gaat naar een project van de TU Delft. Daar gaan wetenschappers onderzoeken of een levenloze molecuul een levende cel kan worden.

'Niet voor God spelen'

Hoogleraar nanobiologie Cees Dekker gaat zich samen met zijn team van zo'n dertig Nederlandse wetenschappers buigen over hoe je leven definieert. "Hoe is het leven op aarde ooit ontstaan? Dat je uit levenloze moleculen een levend systeem kan laten ontstaan?", vraagt Dekker zich hardop af in het NOS Radio 1 Journaal.

Samen met een team van natuurkundigen, biologen, ingenieurs en ook filosofen en ethici wordt er gekeken naar wat leven is. "Maar we kijken ook naar de ethische kant", verzekert Dekker. "Is het veilig wat we doen en zijn we hier niet voor God aan het spelen? Bovenal is het belangrijk om te weten hoe we de menselijke controle houden over de systemen die we bouwen. Kijk bijvoorbeeld naar gentherapie en kunstmatige intelligentie."

Mattheus-effect

Toch is er ook kritiek op de Summit grant. Niet iedereen in de wetenschap is even blij met de toekenning van de flinke sommen subsidie. Een drietal onderzoekers zette een jaar geleden al vraagtekens bij de procedures voor de subsidie.

Zo stelden zij dat de verdeling van de vele miljoenen ondoorzichtig zou zijn, en dat er sprake is van een zogenoemd 'Mattheus-effect', waarbij succes wordt beloond met succes.

Naast het onderzoeksproject van de TU Delft zijn er nog vier groepen die de komende tien jaar op een flinke subsidie kunnen rekenen. Het zijn onderzoeksgroepen die zich richten op klimaatverandering nu en in de toekomst, regeneratieve geneeskunde, quantumfysica en sociale cohesie.