Van kruitvat naar kruitvat: marineschip Tromp op weg naar Zuid-Chinese Zee
De trossen zijn los. Sleepboten trekken de Tromp los van de kade in de militaire haven van Singapore. Van het ene kruitvat naar het andere: na de Rode Zee zet de bemanning van het marinefregat koers naar de Zuid-Chinese Zee. Een doorvaart door de Straat van Taiwan wordt niet bij voorbaat uitgesloten. "Daar waar het internationaal recht zegt dat er vrije doorvaart mogelijk is, kan het zijn dat de Tromp daar gaat varen."
De ruim 200-koppige bemanning van commandant Yvonne van Beusekom heeft in Singapore even op adem kunnen komen na de inzet in de Rode Zee. "De scheepvaart wordt daar bedreigd", zegt ze, refererend aan de drones en raketten van de Houthi's. "We hebben er geopereerd met de hoogste dreiging. Dat betekent dat we op elk moment gereed waren om eventuele dreiging weg te nemen en de scheepvaart te beschermen."
Kaarten aan de wand laten zien waar het schip vandaan komt, met een ingetekende stippellijn die Den Helder, via de Rode Zee, met Zuidoost-Azië verbindt. Vaak laat de Nederlandse marine zich niet meer zien in dit deel van de wereld. De Tromp was er voor het laatst in 2007.
Internationaal recht
Den Haag heeft de ambitie elke twee jaar een schip naar 'de Oost' te sturen. En dus is, na de Evertsen in 2021, nu ook de Tromp terug. "De marine vertegenwoordigt de handelsbelangen van ons land", vertelt ze. "Dit is een belangrijk gebied voor Nederland, omdat die handel daar plaatsvindt. Daarom zullen we ook door de Zuid-Chinese Zee varen."
De Spratly's, de Paracel-eilanden: de lijst met betwiste gebieden is lang. "Niet alle eilanden zijn voor Nederland betwist", zegt Van Beusekom daarover. "We kijken naar het internationaal recht. Waar mogen we wel en niet varen? Wij zullen dat proberen op een normale manier gewoon doorgang te vinden naar daar waar we naartoe willen. Dat doen we in de Noordzee, de Oostzee en dus ook in de Zuid-Chinese Zee."
"Een grote uitdaging voor China", noemt Wu Shicun van het Huayang Research Center for Maritime Cooperation doorvaarten als deze. "Niet alleen omdat er geen wet is waar alle partijen zich aan willen houden, ook vanwege de geopolitieke aard ervan."
Wetten zijn er wel. In 2016 nog toetste het Arbitragehof in Den Haag dat China geen aanspraak kan maken op grote delen van de Zuid-Chinese Zee. "Voor China is het onmogelijk deze uitspraak te respecteren omdat het de Chinese soevereiniteit volledig ontkent", zegt Wu.
In Japan zal de Tromp in elk geval een warm welkom genieten. "Zowel voor Japan, als voor landen in Europa geldt dat hun economie en levensstandaard afhangt van transport over zee", zegt oud-minister van Defensie van het land Itsunori Onodera desgevraagd.
"De havenbezoeken van Europese marineschepen aan Japan zijn belangrijk. Dat NAVO-landen sterke interesse tonen in de regio geeft een sterk signaal af in de regio waar het gaat om afschrikking," aldus de voormalig defensie-chef. Afschrikking richting China, lijkt hij te willen zeggen.
Termen die ook vanuit Taiwan klinken. "Europese landen, ook Nederland, moeten zich realiseren dat hun economische en technologische belangen direct verweven zijn met een potentieel conflict in de Straat van Taiwan", stelde Roy Chun Lee eerder in gesprek met Nieuwsuur.
Geen directe dreiging
Bij de Evertsen werd een doorvaart door de Straat van Taiwan vooraf goeddeels uitgesloten, ook om China niet onnodig te provoceren. Tijden zijn veranderd, zo lijkt het. "Dat kan een mogelijkheid zijn", zegt Van Beusekom. "We zijn nog bezig met de planning, het is nog niet bekend waar we exact gaan varen."
Dat zal ook afhangen van de spanningen in de Straat. Maandag vindt in Taipei de inauguratie plaats van de nieuwe Taiwanese president William Lai Tsing-te, de derde presidentstermijn op rij voor de China-kritische DPP .
In aanloop daarnaartoe spotte Taiwan in de afgelopen dagen wederom vele tientallen Chinese gevechtsvliegtuigen in en rond de Straat van Taiwan. Oorlogsschepen van het Volksbevrijdingsleger varen in de wateren rond het eiland.
"We kijken natuurlijk wat er om ons heen daar gebeurt: wat vaart daar, wat vliegt daar, wat zit er eventueel onder water?", zegt van Beusekom. "We zijn op de hoogte van alles wat China onderneemt. Er is geen directe dreiging voor de Tromp."
