Georgiërs blijven protesteren tegen 'Russische schaduw' die over land hangt
Tienduizenden Georgiërs trotseerden zaterdagavond de regen. Ze liepen vanuit alle hoeken van hoofdstad Tbilisi naar het Europaplein, aan de oever van de rivier Kura, om te demonstreren. De opkomst was groter dan bij eerdere demonstraties, schattingen liepen uiteen van 50.000 tot 200.000 mensen.
Maandag stemt het Georgische parlement over een controversiële wet die veel weg heeft van een Russische wet die in Rusland wordt ingezet om non-gouvernementele organisaties (ngo's) en onafhankelijke media de mond te snoeren.
"Geen Russische schaduw over de toekomst van Georgië", staat op een van de vele protestborden, die wordt omhooggehouden door een jonge vrouw. Andere borden lezen: "Nee tegen Russische wetten" en "Nee tegen Rusland, ja tegen Europa".
Ook wapperden er veel Europese vlaggen:
Georgiërs winden er geen doekjes om: ze vinden dat hun regering naar de pijpen van het Kremlin danst. En dat met de invoering van de door Rusland geïnspireerde wet hun jonge democratie op het spel staat.
Ngo's aan banden
De 'wet over buitenlandse invloed' zet organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit buitenlandse fondsen krijgen onder verscherpt toezicht. Dat lijkt op de wet die sinds 2012 geldt in Rusland, waardoor ngo's die geld uit het buitenland ontvangen zich moeten registreren als 'buitenlandse agent'.
In de afgelopen jaren gebruikte het Kremlin deze wet om ngo's en onafhankelijke media te criminaliseren en monddood te maken. Georgische organisaties vrezen voor Russische praktijken als Tbilisi de wet, die door tegenstanders simpelweg de 'Russische wet' wordt genoemd, gaat inzetten.
Eerder kwam in de tekst van de wet de term 'buitenlandse agent' voor. Dat is onder druk van de oppositie inmiddels vervangen door 'buitenlandse invloed', maar volgens critici blijft de inhoud zorgelijk. In de Georgische versie van de wet moeten organisaties zich laten registreren als 'onder invloed van buitenlandse mogendheden'.
'Meer dan strijd om één wet'
"Dit is meer dan een strijd om één wet", zegt Levan Tsutskirizde, directeur van het Oost Europese Centrum voor Democratie, een ngo met financiering uit verschillende EU-landen. "We voeren een strijd om Georgië vrij en democratisch te houden en om Georgië op het pad van Europese integratie te houden."
Afgelopen december werd Georgië officieel kandidaat-lid van de EU. Dat moment werd groot gevierd door de bevolking, waarvan ruim 85 procent voor EU-lidmaatschap is. Het was dan ook een klap toen de regering de wet in april opnieuw van stal haalde.
Vorig jaar nam de regering de wet ook in behandeling, maar toen werd die na twee dagen massale protesten ingetrokken. Dit keer is de regering, ondanks wederom grote protesten, van plan door te zetten.
Gespannen sfeer
In aanloop naar de stemming van maandag is de sfeer gespannen in Tbilisi. De politie zette al geregeld traangas en rubberen kogels in tegen bij protesten. Oppositieleden en demonstranten raakten gewond door politiegeweld. Een aantal prominente activisten is 's nachts opgewacht en in elkaar geslagen door gemaskerde mannen.
Gemaskerde mannen hingen ook dreigposters op ramen en in portieken van ngo's. Ngo-directeur Tsutskirizde vond bijvoorbeeld posters met zijn gezicht op de muur van zijn kantoor en op het raam bij hem thuis. Onder zijn foto stonden teksten als: "Dit is een buitenlandse agent" en "hij vertelt leugens met steun van buitenlands geld". Tsutskirizde zegt dat hij voor het eerst in zijn carrière nu beveiliging heeft.
De posters, gemaskerde mannen en het geweld sterken de vermoedens van Russische inmenging. "Dit zijn duidelijk intimidatietactieken in Russische stijl", zegt Tamar Kintsurashvili, directeur van een factcheckers-ngo. Ook zij vond posters met haar gezicht erop in de portiek van haar kantoor. "Er is geen bewijs dat dit rechtstreeks wordt gecoördineerd met het Kremlin. Maar wat ze doen is in het belang van Rusland en niemand anders."
Georgiërs die in opstand komen, zijn ervan overtuigd dat het te maken heeft met een Russische agenda om Georgië terug te halen in de Russische invloedsfeer en de EU-toetreding van het land te saboteren. "Voor het eerst is er een reële kans dat we lid worden van de EU. De regering is nu bezig dat perspectief van de bevolking af te nemen", zegt Levan Tsutskirizde.
Volgens critici wordt de regering onder druk gezet door Rusland via de beruchte oprichter van de regeringspartij Georgische Droom, ex-premier Bidzina Ivanisvili. Dat is de enige oligarch van Georgië en hij heeft stevige banden met het Kremlin.
Russische belangen
"Rusland wil het liefst een loyaal autoritair regime in Georgië", zegt Tsutskirizde. Net als bij Oekraïne is bekend dat de Russische president Poetin vindt dat Georgië bij Rusland hoort. "In feite voeren we dezelfde strijd als Oekraïne", stelt hij. "Alleen met andere middelen, hybride en via de politiek."
Georgië heeft een lange geschiedenis van volksopstanden tegen Russische invloed, waarvan de bekendste de rozenrevolutie in 2003 was. Daarna kwam Georgië op een pro-Europees pad. In 2008 viel Rusland Georgië binnen en verdreef het leger van Poetin het Georgische leger uit Zuid-Ossetië en Abchazië.
De Europese Unie heeft Georgië laten weten dat de controversiële wet waarover maandag wordt gestemd tegen Europese kernwaarden indruist en gevolgen kan hebben voor het lidmaatschapsproces. De Georgische regering zegt ondanks het wetsvoorstel nog steeds EU-lidmaatschap na te streven.
Volgens de regering is de wet noodzakelijk om transparantie over financiering van organisaties te vergroten. Vanwege de meerderheid in het parlement voor Georgische Droom is de kans groot dat de wet wordt aangenomen.
