Vladimir Poetin is al 24 jaar aan de macht in Rusland en begon dinsdag aan een nieuwe termijn van zes jaar. In die periode decimeerde hij de oppositie stapje voor stapje en werd hij steeds meer een absolute machthebber.
De meeste critici van Poetin zijn gedood, zitten jarenlange straffen uit of zijn uitgeweken naar het buitenland. Desondanks geven enkelen zich niet gewonnen.
Onder hen is Jekaterina Doentsova. Ze spreekt zich uit tegen Poetin en bouwt een nieuwe politieke partij. "Ik heb deze verantwoordelijkheid op me genomen en moet tot het einde doorgaan", zegt ze tegen Nieuwsuur.
Doentsova werkte als lokale televisieverslaggever in het stadje Rzjev en ging daar de lokale politiek in. Toen ze zich een halfjaar geleden meldde bij de kiescommissie, kreeg ze te horen dat ze niet mocht meedingen naar het presidentschap. Er zouden fouten zitten in haar aanvraag.
Het was niet voor het eerst dat ze door de autoriteiten wordt tegengewerkt, vertelt ze aan Nieuwsuur in een conferentiezaaltje buiten Moskou waar ze met bondgenoten werkt aan haar partij. Meerdere keren moest ze haar partijcongres uitstellen. "Ons congres in maart ging niet door, want de zaalhuur werd plotsteling opgezegd. De riolering zou kapot zijn."
"De politie kwam langs want iemand had gemeld dat er een lid van een extremistische organisatie aanwezig zou zijn. Daarom moesten de papieren van iedereen worden gecontroleerd. Dat duurde precies zo lang als de tijd dat we de ruimte hadden gehuurd."
Ondanks de grote beperkingen denkt haar achterban in het zaaltje dat ze een luis in de pels van het Kremlin kan zijn. "Ze is mogelijk de enige in Rusland die ervoor kan zorgen dat burgers er niet voor de staat zijn maar dat de staat er voor ons is", zegt een aanwezige.
Een ander zegt: "Er is een mooi Russisch spreekwoord: een dode hond schop je niet. Dat ze het Jekaterina lastig maken, betekent dat ze iemands concurrent kan worden."
Drukklep voor ongenoegen
Deze mensen horen bij een kleine minderheid in Rusland. Volgens de onafhankelijke opiniepeiler Levada steunt negen op de tien Russen president Poetin.
Hoogleraar Russische politiek Samuel Greene onderzoekt hoe Poetin dat voor elkaar krijgt. De verhouding met zijn volk is nogal complex, zegt Greene. Russen snappen dat hun politieke systeem oneerlijk is, maar Poetin houdt de schijn op dat ze wat te kiezen hebben. "Het Kremlin wil voorkomen dat kritische Russen denken dat ze maar één optie hebben: zich met radicale middelen verzetten."
Dat het Kremlin enkele politici als Doentsova tot op zekere hoogte hun gang laat gaan, is waarschijnlijk bewust. "Ze vormt zo een drukklep voor ongenoegen onder de bevolking", zegt Greene. "Maar we moeten ons geen illusies maken over de impact van zo'n partij op de Russische politiek."
Wat Poetin volgens Greene bovenal wil uitstralen naar z'n volk: met mij verandert er niets. "In zijn inauguratietoespraak kwam hij niet met nieuw beleid. Hij sprak over een toekomst die er hetzelfde uitziet als het heden en het verleden."
Poetin sprak ook over het Westen: "We gaan gesprekken met westerse landen niet uit de weg. Het is aan hen of ze kiezen voor een beleid van agressie of voor een pad van samenwerking en vrede."
Naar zijn volk toe wil Poetin overkomen als de gematigde partij in de strijd met het Westen, zegt Greene. Mede daarom verwacht de hoogleraar dat Poetin niet kiest voor een nieuwe grootschalige mobilisatie. "Dat is iets wat de meeste Russen schokkend zouden vinden."
Om grootschalig verzet tegen de oorlog in Oekraïne te voorkomen, wil het Kremlin dat Russen hun leven kunnen leiden "alsof deze oorlog nauwelijks impact op ze heeft", zegt Greene. "Bovendien wordt het de komende jaren nog een uitdaging voor Poetin om genoeg mensen aan het front, in militaire fabrieken én in de gewone economie te hebben zonder dat het veel van de bevolking gaat vergen."
Wanneer is de oorlog een succes voor Rusland? Daarover wordt op straat in Moskou verschillend gedacht:
Om genoeg steun voor de oorlog te houden, is Poetin bewust onduidelijk over zijn doelen in Oekraïne, zegt Greene. "Hij wil de kans krijgen om de oorlog succesvol te verklaren wanneer het politiek gezien nuttig voor hem is. Als hij deze oorlog aan één enkel doel zou koppelen, zou hij ter verantwoording kunnen worden geroepen."
Dat maakt het werk van critici en oppositiepolitici als Doentsova nog lastiger. Desondanks wil zij over zes jaar opnieuw een gooi doen naar het presidentschap. Ze wil de oorlog beëindigen, politieke gevangenen bevrijden en Ruslands banden met de buitenwereld herstellen.
"Ik wil dat mijn kleinzoons in een normaal en vrij land leven, veel van de wereld kunnen zien en een opleiding kunnen volgen waar ze maar willen", zegt een man in het conferentiegebouw. "Daar moeten we naar streven."
