Chiem Balduk
correspondent Duitsland
Chiem Balduk
correspondent Duitsland
Miguel Klauss, politicus van de radicaal-rechtse AfD in Baden-Württemberg, maakt een TikTok-filmpje voor de Europese verkiezingen. "Ga stemmen op 9 juni, anders winnen de oude partijen, en zij maken de Duitse industrie kapot en doen niets tegen illegale migratie!" Met ruim 300.000 volgers hoort hij bij de drie populairste Duitse politici op TikTok.
Geen enkele partij in Duitsland scoort zo goed op TikTok als de AfD. Sterker nog: de radicaal-rechtse partij bereikt meer gebruikers dan alle andere partijen bij elkaar. Zij zijn dan ook zeer bezorgd over de AfD-dominantie op TikTok.
Miguel Klauss weet wel wat hij goed doet: korte simpele boodschappen, vlot verteld. "En met soms humor. Het is een balans tussen serieuze boodschappen en grapjes." Een goeddoordachte strategie is er niet, zo laat hij op zijn kantoor in Stuttgart zien. Hij bedenkt, filmt en monteert zijn filmpjes zelf. Gewoon op zijn telefoon, met een statiefje en lampje. "Het kost hooguit vijf minuten werk."
De AfD valt op met een aantal opmerkelijke tiktoks. Zo kwam Maximilian Krah, lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, met datingtips ("Kijk geen porno, stem niet op De Groenen") en Klauss met het verloten van een 'deportatiekalender', met de mooiste vliegtuigen om mensen te 'remigreren'. Maar de meeste filmpjes van Klauss gaan over het "vernietigende" beleid van de regering, die bovendien de AfD monddood zou willen maken.
Succes onder jongeren
Een belangrijke verklaring voor AfD's TikToksucces is dat de partij vroeg aanwezig was op het medium. "Ze hebben flink geïnvesteerd om jongeren in hun politieke 'echokamer' te trekken, met een populistische boodschap die het goed doet in het algoritme van TikTok", vertelt Anne Moors, politiek communicatieadviseur, onder meer voor de SPD.
Zij riep jarenlang tegen gevestigde partijen dat ook zij moesten inzetten op TikTok, verzucht ze. Maar nee, die Chinese app met gekke dansjes voor kinderen? Daar had serieuze partijen niets te zoeken, was de leidende gedachte.
Tot dit voorjaar. Uit een peiling onder 14- tot 29-jarigen bleek dat Duitse jongeren een ruk naar rechts maken. Waar in 2022 nog 9 procent op de AfD zou willen stemmen, kwam de radicaal-rechtse partij nu met 22 procent als grootste uit de bus. Ruim voor De Groenen, traditioneel dé jongerenpartij. Experts zien een verband met het online succes van de AfD.
En die jonge stem doet ertoe: bij de Europese verkiezingen volgende maand mogen in Duitsland voor het eerst 16- en 17-jarigen meestemmen.
Dönerprijs
Daarom zette de regeringspartij een heus TikTok-offensief in. Ministers melden zich op TikTok en ook bondskanselier Scholz moest eraan geloven. Hij haalde de populairste tiktokker van Duitsland, Younes Zarou, naar het Kanzleramt om tiktoks met hem te maken.
In zijn eerste video's gaat het over de inhoud van zijn aktetas, de lekkerste aardappelgerechten en een maximumprijs voor een broodje döner. Scholz lijkt nog wat onwennig, maar haalde in een paar weken miljoenen kijkers en likes.
"Het is een goed begin, maar het mag inhoudelijker" oordeelt communicatieadviseur Moors. "Voor de lange termijn is beter om je te richten op thema's die jongeren echt bezighouden, zoals inflatie en het woningtekort."
AfD-bereik beperkt
Maar maken gematigde politici überhaupt een kans op TikTok, waar vlugge filmpjes vol emotie en simpele boodschappen de boventoon voeren? "Dat denk ik wel. Het gaat erom dat het authentiek en geloofwaardig overkomt. En ze moeten leren dat je niet puur zendt, maar ook mét de jongeren communiceert."
De tiktokkende AfD'er Klauss is vooralsnog niet onder de indruk van zijn concurrentie. Wel maakt hij zich zorgen over de beperkingen die TikTok af en toe oplegt aan AfD'ers. Het bereik van de Europese lijsttrekker werd ingeperkt vanwege "herhaaldelijk overtreden van de regels". Ook Klauss laat TikTok-meldingen zien waarin hij op de vingers wordt getikt. Welke regels precies worden overtreden, staat er niet bij.
Vanuit de Duitse politiek klinkt de roep om strengere maatregelen tegen TikTok. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, sloot onlangs een Europees verbod niet uit. Communicatieadviseur Moors ziet meer in regulering. "Het is aan de regering en de EU om regels op te stellen."
Klauss moet niet aan een verbod denken: "Je doet de democratie er geen goede zaak mee als je de populairste app van het moment verbiedt." Ondertussen kijkt hij hoe zijn nieuwe TikTok scoort: al honderden likes in een kwartiertje. En vooralsnog heeft hij meer volgers dan bondskanselier Scholz.
