Het ging vorig jaar vaker mis bij toegepast geweld door de politie

De politie heeft vorig jaar vaker zwaar geweld gebruikt dat naderhand als "niet professioneel" is beoordeeld. Dat betekent dat het toegepaste geweld niet voldeed aan de bepaalde afspraken, blijkt uit cijfers van de politie die nu zijn gepresenteerd.

In 2023 heeft de politie bij meer dan drie miljoen incidenten in totaal ruim 35.000 keer geweld toegepast. Ook dat is een toename (van 5 procent) ten opzichte van 2022.

Geweld waarbij een verdachte meer dan licht lichamelijk letsel oploopt, moeten politiemensen registeren. In 2023 waren er ruim 2400 van dergelijke registraties, een kleine daling ten opzichte van het jaar ervoor.

Bij dat soort incidenten wordt gekeken of de politie professioneel gehandeld heeft of niet. Dat bleek bij 343 gevallen niet zo te zijn geweest. Dat is een stijging van 16 procent, zegt politiecommissaris en portefeuillehouder Frank Paauw, die de toename deels wijdt aan de kritische blik van de politie op het eigen handelen.

"Dat is positief", zegt Paauw. "De maatschappij mag verwachten dat we geweld rechtmatig en zorgvuldig toepassen. De burger mag ook verwachten dat we als politie leren van onze fouten."

Dat er fouten gemaakt worden, bleek begin dit jaar. Toen werd bekendgemaakt dat het OM meerdere agenten gaat vervolgen voor het (verkeerd) toepassen van geweld in Rotterdam. Acht agenten zouden bij een arrestatie te ver zijn gegaan, waarbij een 32-jarige man werd getaserd en in bedwang werd gehouden. De verdachte werd onwel en overleed kort daarna.

Daarnaast wordt een politieagente vervolgd die vorig jaar in Rotterdam op een auto schoot. Daarin zaten drie mensen die op de vlucht sloegen bij een controle. De agente moet voor de rechter komen voor poging tot doodslag en anders poging tot zware mishandeling. Hoewel niemand in de auto gewond raakte, vindt het OM dat de agente te ver is gegaan omdat schieten op een auto hier geen passende reactie zou zijn geweest.

Zorgvuldig registeren

Volgens Paauw wordt in de opleiding en verplichte trainingen van politiemedewerkers veel aandacht besteed aan het voorkomen van geweld. Zo moet er duidelijk gewaarschuwd worden voordat geweld wordt gebruikt omdat dat verdere escalatie kan voorkomen.

Ook moet er bij mogelijk gevaarlijke verdachten de afweging worden gemaakt of het wapen wordt getrokken terwijl dat eerst standaard gebeurde. Vorig jaar gebruikten politiemedewerkers 1888 keer hun vuurwapen.

In 1226 van die gevallen ging het alleen om "richten om te dreigen", 162 keer werd er gericht geschoten. Van die gevallen was in 129 situaties sprake van het doden van een ernstig gewond dier of van een agressief dier (4 keer).

Het is van belang dat politiemedewerkers geweld zorgvuldig registreren, zegt Paauw. "Dat maakt inzichtelijk welke vormen van geweld worden toegepast en waar we wat kunnen leren." Hoe het registreren van geweld verloopt wordt momenteel onderzocht.