Ellen Brans
verslaggever Nieuwsuur
Lucas Post
redacteur Nieuwsuur
Ellen Brans
verslaggever Nieuwsuur
Lucas Post
redacteur Nieuwsuur
"Kijk niet naar het Vlaamse systeem", adviseert de Vlaamse Mobiliteitsraad. Toch is dat precies wat de grote vier steden in Nederland doen. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag willen zelf kunnen bepalen waar ze flitspalen inzetten. Nu zijn ze nog afhankelijk van het Openbaar Ministerie, dat de camera's plaatst en beheert.
In Vlaanderen hebben gemeenten die mogelijkheid al wel. In drie jaar tijd zijn er een paar honderd flitspalen bijgekomen, geplaatst door de steden zelf. Het idee is dat lokale besturen zo een eigen verkeersveiligheidsbeleid kunnen voeren: ze handhaven op snelheidsovertredingen en krijgen ook zelf de boete-inkomsten.
De vier Nederlandse steden moeten hun flitsbeleid nog vormgeven. Ze wijzen naar Vlaanderen als goed voorbeeld.
De aanleiding voor het voorstel van de vier gemeenten zijn de zorgen om de verkeersveiligheid op Nederlandse wegen. Het aantal ongevallen met ernstig letsel nam de afgelopen jaren toe, tot 8300 zwaargewonden in 2022. In dat jaar kwamen 745 mensen om het leven. De verwachting is dat in 2023 dit aantal verder stijgt:
De Vlaamse stad Mechelen maakt het meest gebruik van de wetgeving en plaatste 27 trajectcontroles. De stad strijkt elk jaar bijna zeven miljoen euro aan boete-inkomsten op. Dat geld moet teruggaan naar een verkeersveiligheidsfonds, waarmee de gemeente onveilige straten, fietspaden en kruispunten kan aanpakken. Maar het is maar de vraag of de gemeente het boetegeld daar ook echt voor gebruikt. "Want de wettelijke verplichting hiervoor ontbreekt", laat de Mobiliteitsraad (MORA) weten aan Nieuwsuur.
Op straat in Mechelen reageren inwoners verdeeld op de nieuwe wetgeving:
De Vlaamse Mobiliteitsraad, die de regering adviseert over verkeersvraagstukken, houdt de effecten van de nieuwe wetgeving nauwlettend in de gaten. Tim Buyse van de MORA vreest dat de focus komt te liggen op het innen van boetes. "En dat verergert als er ook partijen zijn met commerciële belangen." Voor de controle gaan veel Vlaamse steden een samenwerking aan met het commerciële bedrijf TaaS. Dat bedrijf schaft de camera's aan, voert het onderhoud uit en krijgt in ruil daarvoor 24 euro per boete.
Ook in het Vlaamse Sint-Pieters-Leeuw schakelden ze dat bedrijf in, vertelt burgemeester Jan DeSmeth. Het afgelopen jaar kwam er in die plaats negen nieuwe trajectcontroles bij. "Daarmee ontzorgen we vooral onze politiediensten zodanig dat ze ander, nuttiger werk kunnen doen."
Maar de MORA is ontevreden over de perverse prikkel van zulke uitbestedingen. TaaS drong in het verleden al aan op het verwijderen van zebrapaden en wegversmallingen. "Ja, dan heeft het al helemaal niks meer te maken met verkeersveiligheid, maar alles op het verzamelen van zoveel mogelijk boete-inkomsten", zegt Buyse.
0,06% snelheidsovertreders
Burgemeester Desmeth ontkent dat de trajectcontroles zijn geplaatst voor het geld. "Die opbrengsten gaan niet in de kassa van de gemeente. Daarnaast verdienen we er nauwelijks aan omdat we automobilisten ook nog waarschuwen met borden en strepen."
En die maatregelen hebben effect: eerst hield 7 tot 10 procent van de automobilisten in Sint-Pieters-Leeuw zich niet aan de snelheid. Nu is dat nog maar 0,06 procent. De burgemeester is enthousiast: "Aan het einde van een schooldag moesten klaar-overs zich met gevaar voor eigen leven voor auto's werpen. Nu hebben ze geen werk meer, want alle auto's stoppen vanzelf."
Ik zou vooral niet naar het Vlaamse systeem kijken.
Bij de MORA zijn er ook juridische zorgen. Doordat steden nu zelf de boetes afhandelen, nemen ze inderdaad veel werk uit handen van het Openbaar Ministerie. Maar wie vaak de fout in gaat, wordt niet meer opgemerkt door het nieuwe systeem. "Als de overheid recidive harder wil straffen, is het op zijn minst nodig om te weten hoeveel boetes iemand al gekregen heeft", zegt Buyse. "Met dit huidige systeem geven de gemeenten die informatie niet door."
Logisch, zegt Buyse, dat Nederlandse gemeenten meer handvaten willen om lokaal verkeersveiligheidsbeleid te voeren. "Maar ik zou vooral niet naar het Vlaamse systeem kijken op dit vlak. In Vlaanderen is dit geen goede zet geweest."
