Putters adviseert 'programkabinet', met beknopt akkoord op hoofdlijnen

PVV, VVD, NSC en BBB moeten de komende periode gaan onderhandelen over een 'programkabinet'. De vier partijen moeten daarvoor eerst een beknopt akkoord op hoofdlijnen sluiten, met daarin de grote doelen en kaders van het beleid. Daarna moet een ploeg van ministers en staatssecretarissen in een 'regeerprogramma' gaan uitwerken hoe die doelen bereikt gaan worden.

Dat is het advies van afzwaaiend informateur Kim Putters. Hij heeft geconstateerd dat een gewoon meerderheidskabinet niet mogelijk is, net als een minderheidskabinet met gedoogsteun.

Zo'n programkabinet is volgens hem een vorm van een extraparlementair kabinet. Het zou goed zijn volgens Putters als de uiteindelijke ploeg voor de helft bestaat uit mensen met politieke ervaring, en de andere helft uit mensen van buiten. Dat doet recht aan de verkiezingsuitslag en zal ook kunnen leiden tot meer vertrouwen in de samenleving, denkt hij.

"Het verkeer tussen de Kamer en het kabinet zal er anders door verlopen", zei Putters in een toelichting. Het is nog geen uitgemaakte zaak dat de vier partijen allemaal ook daadwerkelijk mensen gaan leveren voor het kabinet. Dat wordt pas later duidelijk.

Putters legt uit wat er anders is ten opzichte van eerdere kabinetten:

Ook wie de premier wordt nu alle vier de fractievoorzitters in de Tweede Kamer blijven, moet in een later stadium worden bepaald. Ondertussen zouden Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas "er goed aan doen hun uitingen op (sociale) media tot een minimum te beperken", staat in het eindverslag van Putters.

Ook tijdens de gesprekken onder leiding van Putters gingen de partijleiders door met uitingen op bijvoorbeeld X. Dat kwam de onderlinge sfeer niet ten goede. Toch denkt Putters dat er voldoende vertrouwen is om nu over de inhoud te gaan praten. "Het is hoog tijd om vorm en inhoud bij elkaar te gaan brengen. Dan kunnen we ook zien of het gaat vliegen."

In het hoofdlijnenakkoord moet ook afgesproken worden hoe de partijen met elkaar gaan samenwerken. Dan gaat het bijvoorbeeld over het indienen van moties en de financiële dekking van voorstellen. Ook andere partijen dan de vier die nu met elkaar praten zouden bij die afspraken betrokken kunnen worden.

VVD-leider Yesilgöz schrijft in een mail aan de leden dat haar partij "klaar staat om verantwoordelijkheid te nemen". In het hoofdlijnenakkoord komen wat haar betreft afspraken over financiën, de internationale positie van Nederland en de rechtsstaat. Zij noemt dat "de basisprincipes van de VVD".

CDA levert geen bewindslieden

Sommige andere partijen in de Tweede Kamer reageren veel minder enthousiast. CDA-leider Bontenbal is blij dat er nu vooruitgang wordt geboekt, maar hij ziet het 'programkabinet' als een gewoon meerderheidskabinet. "Als het er uitziet als een eend en kwaakt als een eend, is het gewoon een eend."

De suggestie dat CDA'ers kunnen toetreden tot dit kabinet wijst hij resoluut van de hand. "Het CDA zal geen bewindslieden aan dit kabinet leveren."

GroenLinks-PvdA en Volt richten hun pijlen vooral op de VVD en NSC. "Ze zijn door de pomp. Regeren met Wilders wordt mogelijk", zegt GroenLinks-PvdA-leider Timmermans. Volgens Laurens Dassen van Volt is de term 'programkabinet' een "taaltruc om de radicaal-rechste PVV te normaliseren".

Putters overhandigde zijn eindverslag aan Kamervoorzitter Bosma. Aanstaande woensdag debatteert de Tweede Kamer erover. Dan wordt ook duidelijk wie de volgende fase gaat begeleiden als informateur.