Druk op premier Haïti neemt toe na bendegeweld, VS dringt aan op verkiezingen
De Verenigde Staten willen dat de premier van Haïti haast maakt met het uitschrijven van vrije verkiezingen. De situatie in het Caribische land is de afgelopen week in hoog tempo verslechterd door gecoördineerde aanvallen van bendes richting de overheid.
In de VN-Veiligheidsraad klinken bezorgde geluiden over de ontwikkelingen. VN-mensenrechtenchef Volker Türk noemt de situatie in Haïti "meer dan onhoudbaar". Henry beloofde vorige week aan Caribische landen om halverwege 2025 nieuwe verkiezingen te houden, maar dat vinden de bendes te lang duren.
Ze zeggen dat er een burgeroorlog en verder bloedvergieten dreigt als premier Henry op zijn post blijft zitten. Washington dringt niet expliciet aan op het aftreden van Henry, maar zegt ook niet mee te werken aan zijn terugkeer. De premier verblijft voor zover bekend nog altijd in Puerto Rico, dat deel uitmaakt van de Verenigde Staten.
Henry is aan de macht sinds de moord op president Moïse in 2021. Hij beloofde snel met nieuwe verkiezingen te komen, maar kwam die toezegging niet na. De toch al beroerde situatie in het land escaleerde vorige week toen Henry in Kenia was om afspraken te maken over een VN-missie in zijn land.
In het weekend bestormden bendes de grootste gevangenissen van het land en lieten duizenden gevangenen vrij. De VN-mensenrechtencommissaris zegt dat ruim 4500 gedetineerden ervandoor gingen, onder wie bekende bendeleden en verdachten van de moord op Moïse.
De regering riep de noodtoestand uit om weer greep te krijgen op de situatie en stelde een avondklok in. Dinsdag deden de bendes een poging om de internationale luchthaven van Haïti over te nemen.
Scholen dicht
Volgens schattingen van de VN hebben bendes nu zo'n 80 procent van de hoofdstad Port-au-Prince onder controle. Scholen en bedrijven zijn dicht en er is geen internationaal vliegverkeer van en naar Haïti. Gisteren bleef het relatief rustig.
Van een functionerend bestuur is in Haïti nauwelijks nog sprake. Het geweld in het land heeft volgens de VN-mensenrechtenchef dit jaar al aan bijna 1200 mensen het leven gekost. Honderdduizenden inwoners zijn ontheemd geraakt. Dat komt allemaal boven op de slechte humanitaire situatie in het land, want ruim de helft van de Haïtianen leeft onder de armoedegrens.
Geen overeenstemming
Caribische landen zeggen dat ze de afgelopen dagen "de klok rond" hebben gewerkt om met politici en religieuze en maatschappelijke organisaties in Haïti een uitweg te vinden. "Ondanks vele, vele bijeenkomsten is het ons niet gelukt enige vorm van consensus te bereiken", zei de president van Guyana.
Wat het er volgens hem niet makkelijk op maakt is "de afwezigheid van belangrijke instellingen". Sinds de dood van Moïse is er geen president meer, en door de almaar uitgestelde verkiezingen zijn ook de zetels in het parlement vacant.
Nieuwe allianties
In Haïti zelf doen prominenten ook een poging een oplossing te vinden, door nieuwe allianties te smeden. Bij een van de samenwerkingen, die zou moeten uitmonden in een driekoppige raad, is voormalig rebellenleider Guy Philippe betrokken. Hij was de leider van de opstand in 2004 en zat een aantal jaar in de VS in de cel vanwege witwassen.
VN-secretaris-generaal Guterres vraagt landen om steun voor een missie die de Haïtiaanse politie moet ondersteunen. Henry maakt zich daar al sinds 2022 hard voor. De goedkeuring van de Veiligheidsraad kwam afgelopen najaar, maar landen staan niet te springen om een bijdrage te leveren. Kenia heeft beloofd het voortouw te nemen voor de missie. Wanneer die van start moet gaan is nog onzeker.
Nieuwsuur sprak in december met de machtigste bendeleider 'Barbecue' en een slachtoffer van het bendegeweld:
