IND: 1 procent van de ingewilligde nareisverzoeken is 'gestapelde' nareis
Gezinshereniging en dan met name de zorgen over zogeheten gestapelde gezinshereniging, waren afgelopen zomer het struikelbok voor het kabinet-Rutte IV. Nu blijkt uit onderzoek van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) hoe vaak gestapelde gezinshereniging in de afgelopen jaren aan de orde was.
In totaal ging het om 780 ingewilligde gestapelde verzoeken in vier jaar, blijkt uit de cijfers. Het aantal groeit niet. Alleen in 2021 is er een piek te zien, toen er een eind was gekomen aan de corona-reisbeperkingen waardoor tijdelijk minder gezinshereniging mogelijk was.
Een van de vormen van gestapelde verzoeken zijn aanvragen binnen de nareisprocedure. Dat werkt als volgt. Asielzoekers die hun familieleden zijn nagereisd, krijgen een zogeheten 'afgeleide asielvergunning'. Zij mogen zelf geen familieleden laten overkomen volgens de nareisprocedure, maar wel een zelfstandige asielaanvraag doen als ze in Nederland zijn aangekomen. Als die goedgekeurd wordt, kunnen ze wel weer een eigen nareisprocedure starten: dat wordt nareis-op-nareis genoemd.
Demissionair minister Yesilgöz van Justitie uitte afgelopen zomer haar bezorgdheid over dit 'stapelen' van nareisprocedures. Ze wekte daarbij de indruk dat dit eindeloos kon doorgaan. Volgens haar ging het om duizenden gevallen, zei ze tegen de Volkskrant.
Uit de nieuwe IND-cijfers blijkt dat zo'n nareis-op-nareis verzoek 350 keer werd goedgekeurd in de afgelopen vier jaar. Ongeveer 1 procent van alle ingewilligde nareisaanvragen was in de afgelopen vier jaar een nareis- op nareisaanvraag, zegt de IND.
Artikel 8 EVRM
Een andere mogelijkheid voor asielzoekers is dat ze familieleden proberen te laten overkomen met een beroep op artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Daarvoor hoeven ze niet eerst een zelfstandige asielaanvraag te doen. Dit zijn veelal kinderen uit gebroken gezinnen. Bijvoorbeeld een minderjarige nareiziger die op aanvraag van een van de ouders, of van een broer of zus, naar Nederland is gekomen en daarna een '8 EVRM'- aanvraag indient voor de andere ouder die geen onderdeel meer uitmaakt van het gezin van de ouder in Nederland. Vervolgens kan het kind ook een aanvraag doen voor de overige leden van het nieuwe gezin van die ouder.
Van dit soort verzoeken zijn er meer dan 1000 gedaan en 250 goedgekeurd tussen 2019 en 2023. De IND heeft nog niet over alle aanvragen beslist.
Stapeling duurt lang
De VVD wilde gezinshereniging beperken door onderscheid te gaan maken tussen verschillende soorten categorieën asielzoekers. Voor de algemene categorie vluchtelingen, die niet persoonlijk werden bedreigd, zou het aantal nareizigers moeten worden beperkt.
Ten tijde van de val van het kabinet kon het ministerie van Justitie niet zeggen hoe vaak 'gestapelde' nareis voorkwam. De IND was in die tijd al bezig met het onderzoek. Eerder zei VluchtelingenWerk dat stapelingen zelden voorkwamen omdat die zes jaar in beslag zouden nemen. Bovendien mogen formeel alleen familieleden die tot het kerngezin behoren naar Nederland overkomen; de procedure is niet bedoeld om opvolgende gezinnen naar Nederland te laten komen.
Als nagereisde familieleden toch eigen gezinsleden laten overkomen ziet de IND dat vaak als "misbruik van de eerste procedure", schrijft de immigratiedienst, omdat het meestal inhoudt dat de gezinsleden in de eerste nareisprocedure niet de waarheid hebben verteld. Als bijvoorbeeld bekend was geweest dat oudere kinderen al een eigen gezin hadden, dan was er geen nareis verleend voor die oudere kinderen in eerste instantie, aldus de IND.
Uitzondering
VluchtelingenWerk noemt het in een reactie op de cijfers "zeer kwalijk en schadelijk voor het draagvlak dat er een beeld werd neergezet van een exponentiële toename van nareizigers". "Doordat dit als belangrijke reden voor het laten vallen van het kabinet werd aangevoerd, ontstond onterecht het beeld dat nareis op nareis een groot probleem is."
Volgens VluchtelingenWerk bepaalde "de mythe" over gestapelde gezinshereniging niet alleen de discussies tijdens de verkiezingscampagne, maar kan die ook nog leiden tot aanscherping van het gezinsherenigingsbeleid voor jongvolwassenen. Een motie die hiertoe oproept is aangenomen in de Tweede Kamer. "Nu we weten dat het om tientallen op jaarbasis gaat, is het fundament achter de maatregel verdwenen. Het probleem staat nu overduidelijk niet langer in verhouding tot de gevolgen voor normale gezinsleden die door aanscherping van elkaar gescheiden zouden blijven."
