IJsberen vallen kilo per dag af in ijsvrije periode Noordpoolgebied

De langere, ijsvrije zomers in het Noordpoolgebied lijken een groot probleem te worden voor ijsberen. Wetenschappers volgden twintig ijsberen bij de Canadese Hudson Bay. Ze ontdekten dat de dieren per dag gemiddeld een kilo afvielen. Daarbij maakte het weinig uit of ze rustten, op jacht gingen of zochten naar etensresten (zoals grizzlyberen doen).

Normaal gesproken voeden ijsberen zich onder meer met het vet van zeehonden. Dat doen ze tussen april en juli. Het grootste deel van hun tijd leven ijsberen in het water of op het pakijs.

Sommige wetenschappers hadden gehoopt dat de ijsberen bij gebrek aan ijs zouden overschakelen op de strategie van grizzlyberen. Dat deden ze inderdaad, maar dat leidde niet tot het gehoopte effect op hun conditie.

Het blijkt dat ze zich niet goed raad weten op land zonder ijs, hun overlevingsinstincten zijn daar niet op toegesneden. De onderzoekers verwachten daarom dat ijsberen maar een beperkte tijd kunnen overleven op land. Hun bevindingen staan in het wetenschappelijke blad Nature Communications.

Langer ijsvrij

Het Noordpoolgebied is door klimaatverandering steeds vaker ijsvrij. De Hudson Bay, een Noord-Canadese binnenzee, was in het afgelopen decennium gemiddeld 130 dagen per jaar ijsvrij. Dat is drie weken langer dan in 1979. De Noordpool zou al in de zomer van 2030 geheel ijsvrij kunnen zijn, voorspelden wetenschappers vorig jaar.

De onderzoekers gebruikten gps-trackers om de bewegingen van de ijsberen heel precies te kunnen volgen. Daarnaast werden ze, na te zijn verdoofd, gewogen en werd bloed afgenomen. Dat gebeurde in de zomers van 2019 tot en met 2022. De onderzoekers hielden bij hoeveel energie de dieren gebruikten, hoe zwaar ze waren, wat ze aten en hoe ze bewogen. Of ze nu vastten, rustten, bessen en vogels aten of onder water op jacht gingen, de kilo's bleven eraf vliegen.

'Meer gedetailleerde kennis'

"Dit is een prachtige studie", reageert poolonderzoeker Maarten Loonen van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen. "We dachten al dat het landleven voor ijsberen geen alternatief is voor het leven op ijs en deze studie bevestigt dit. We wisten al dat de populatie ijsberen in Hudson Bay met 30 procent is afgenomen sinds 1987, maar nu snappen we dat veel meer in detail."

Loonen over de conclusies uit het onderzoek:

Ook Andrew Derocher, bioloog aan de Canadese University of Alberta, noemt het een mooie studie, in wetenschappelijk opzicht "een van de meest elegante van de afgelopen jaren". Hij bestudeert al decennia ijsberen en benadrukt het bredere perspectief. "Naarmate er meer ijs verdwijnt, gaat de conditie van de ijsberen achteruit, meestal in de vorm van gewichtsverlies. De overlevingskansen van jonge en oude beren nemen dan af, waardoor de populatie uiteindelijk afneemt."

Jon Aars van het Noorse Polar Institute is iets voorzichtiger in het trekken van algemene conclusies uit de studie: "We hebben ook nog studies in andere gebieden nodig om te kunnen zeggen hoe de beren daar omgaan met de veranderingen", zegt hij. Sommige groepen ijsberen, bijvoorbeeld die op Spitsbergen, weten zich nog goed staande te houden, bleek uit eerder onderzoek.

Tellen vanuit de lucht

Ook volgens Loonen is het onduidelijk hoe het wereldwijd met de ijsberen gaat: "De dieren gebruiken een heel groot terrein en je kunt ze niet goed tellen vanuit de lucht met infraroodcamera's. Daarvoor isoleert hun vacht te goed. Het zou dus kunnen dat de ijsberen die uit Hudson Bay zijn verdwenen nu noordelijker leven. Duidelijk is wel dat het gebied dat geschikt is voor ijsberen, krimpt."

Maar het overkoepelende beeld is wel duidelijk, benadrukt Derocher: "Ik ken geen enkele actieve ijsbeer-wetenschapper die het risico van klimaatverandering voor ijsberen niet onderkent. Het verschil van inzicht zit hem hooguit in snelheid waarmee het proces zich voltrekt".