Ontslag Oekraïense topgeneraal die kritische stukken schreef hangt in de lucht
Het lot van de Oekraïense generaal Valeri Zaloezjny hangt aan een zijden draadje. Volgens The Washington Post heeft Oekraïne het Witte Huis geïnformeerd dat president Zelensky zijn militaire topcommandant wil ontslaan. Hoelang hij nog opperbevelhebber van het leger zal blijven, is onduidelijk. Het ontslag is niet officieel bekendgemaakt.
Zelensky en Zaloezjny zouden het niet eens kunnen worden over hoe de oorlog tegen Rusland gevoerd moet worden. Maar in het leger denken ze dat er meer speelt.
Volgens een Oekraïense officier aan het zuidelijke front, die niet met naam en toenaam genoemd wil worden ("anders heb ik een groot probleem"), is het veel simpeler. Belangrijkste reden volgens hem is dat Zaloezjny veel populairder is dan Zelensky.
Op zich zou dat geen probleem hoeven zijn, want in Oekraïne staan geen verkiezingen gepland. Het is onduidelijk of Zaloezjny zich überhaupt verkiesbaar zou willen stellen. Maar Zelensky zou, als een echte politicus, toch altijd denken aan de volgende verkiezingen en met het ontslag een mogelijke concurrent willen uitschakelen.
Een andere belangrijke reden zou zijn dat Zelensky niet tegen kritiek kan. "Ik ben bang dat hij zich liever met ja-knikkers wil omringen", zegt de anonieme officier tegen de NOS.
De krant Kyiv Post sprak ook met militairen over hun steun voor Zaloezjny. Die is enorm, constateert het blad. Volgens militairen is een eventueel ontslag van Zaloezjny een gevaar voor de nationale veiligheid en de inspanningen van het leger.
Patstelling
Zaloezjny is een man van weinig woorden. Er zijn genoeg foto's en beelden van hem, maar interviews geeft hij niet of nauwelijks. Het scherpst is hij op papier. Afgelopen najaar schreef hij een opiniestuk over het verloop van de oorlog voor het gezaghebbende Britse tijdschrift The Economist: "Net als in de Eerste Wereldoorlog hebben we beiden hetzelfde technologische niveau bereikt waardoor we in een patstelling zitten. Er zal hoogstwaarschijnlijk geen diepe en mooie doorbraak komen."
Hij erkende openlijk dat het niet goed ging op het slagveld. Hij zei wat iedere militair aan den lijve ondervond. Maar de 'patstelling' schoot in het verkeerde keelgat bij Zelensky. Want de president, lobbyend in het buitenland voor meer wapens, vertelde een heel ander, optimistischer verhaal.
Zelensky stond dus in zijn hemd. Het artikel baarde daarom veel opzien in Oekraïne. In de rest van de wereld, inmiddels bezig met de oorlog in Gaza, drong het sombere verhaal veel later door.
Donderdag kwam Zaloezjny weer met een stuk, dit keer op de website van de Amerikaanse nieuwszender CNN. Hierin ventileerde hij vooral kritiek op het mobilisatiebeleid. "We moeten erkennen dat Rusland een aanzienlijk voordeel heeft bij het mobiliseren van militairen", schreef hij. "Terwijl de Oekraïense staatsinstellingen een onvermogen tonen om het aantal troepen te verhogen, zonder het gebruik van impopulaire maatregelen."
Afgelopen zomer ontsloeg Zelensky alle hoofden van de rekruteringsbureaus, omdat ze zich lieten omkopen door dienstweigeraars. Dat massaontslag vond Zaloezjny een slecht idee, ook al waren de bazen van de bureaus corrupt. "Nog steeds zijn ze niet allemaal vervangen. Nu loopt het nog slechter," verzucht de officier. Ook zijn eenheid heeft gebrek aan manschappen. En de mannen die opkomen, veertigers, hebben last van alle mogelijke kwaaltjes.
Behalve een tekort aan manschappen heeft de brigade van de anonieme officier ook erg last van de munitietekorten. Dat is slecht voor het moreel. En dat zal nog slechter worden volgens hem, als Zaloezjny wordt ontslagen. "Hij is heel populair. Bezoekt de troepen. Mannen hebben echt vertrouwen in hem."
'De slager'
Dat geldt niet voor de eventuele opvolgers, die worden genoemd. Het zou gaan om de commandant der landstrijdkrachten Oleksandr Syrsky, een generaal die uiterst impopulair is. Hij zou niets geven om soldatenlevens, iets wat hem de bijnaam 'de slager' heeft opgeleverd.
Een andere kandidaat is het hoofd van de militaire inlichtingendienst, Kyrylo Boedanov. Hij is 38 en zeer zichtbaar in de media, maar heeft nul ervaring met het commando over grote eenheden. Volgens de officier, die graag op achtergrondbasis de toestand uitlegt, zal het tot 'passieve sabotage' komen als een van deze twee het stokje overneemt van Zaloezjny.
Ondertussen begint de situatie rond Zaloezjny aardig te lijken op het ontslag vorig jaar van de eveneens populaire minister van Defensie Reznikov. Het hing weken in de lucht, maar uiteindelijk vloog hij toch de laan uit.
Mart de Kruif, de voormalig commandant landstrijdkrachten, noemt het "militair gezien een slecht idee, om een bevelhebber met de staat van dienst en visie van Zaloezjny nu te ontslaan". Wat Zelensky gaat doen, moet de komende dagen blijken.
