Het doorknippen van de tongriem (waarmee de tong vastzit aan de mond) of het lipbandje (waarmee de bovenlip vastzit aan de mond) gebeurt steeds vaker bij baby's. Kinderartsen maken zich zorgen. Zij vinden de ingreep bijna altijd onnodig en waarschuwen voor medische risico's, zoals infecties of bloedingen.
Kraamverzorgers en lactatiekundigen (borstvoedingsexperts) adviseren de behandeling vooral wanneer de borstvoeding lastig gaat: de tongriem van de baby zou dan te strak zijn om goed te kunnen drinken. Dat zou bovendien zorgen voor pijnklachten bij de moeder of ongemakken bij de baby, zoals vaak spugen na het drinken of veel huilen. Ook wanneer baby's die flesvoeding krijgen drinkproblemen hebben, krijgen ouders vaak het advies de tongriem of het lipbandje te knippen. En op online ouderfora is het dominante geluid: bij twijfel over de behandeling, tóch doen.
Na 2013 is het aantal ingrepen meer dan vertienvoudigd tot ruim 11.000 per jaar, blijkt uit cijfers van declaraties die Nieuwsuur heeft opgevraagd bij Zorginstituut Nederland. De behandeling van een te korte tongriem of lipband wordt voor iedereen tot 18 jaar vergoed.
In de praktijk komt de ingreep veel vaker voor. De cijfers laten alleen de declaraties zien die vallen onder tandheelkundige zorg, veelal uitgevoerd door tandartsen. Zij kunnen de behandeling, die ook wel 'klieven' wordt genoemd, namelijk declareren bij de zorgverzekeraar. Maar bij pasgeborenen worden tongriempjes en lipbandjes ook geknipt door verloskundigen en lactatiekundigen, die hier officieel niet toe bevoegd zijn.
Risico's
Dat terwijl het klieven slechts in "een minimaal aantal gevallen" nodig is, zegt de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK). Jolita Bekhof, kinderarts bij het Isala ziekenhuis in Zwolle, beaamt dat. Op de kinderafdeling van haar ziekenhuis liggen jaarlijks zo'n achthonderd pasgeboren baby's. "Die hebben heel veel risico op borstvoedingsproblemen. Maar wij stellen die indicatie slechts één tot twee keer per jaar."
Toch ziet de kinderarts dat bij meer dan de helft van de baby's die bij haar op spreekuur komen met klachten van onrust, voedingsproblemen of reflux (spugen) dat de tongriem of het lipbandje al is gekliefd. "Ik vind dat een kwalijke zaak. Als ouders wil je het allerbeste voor je kind, maar dit is niet de oplossing voor dit soort problemen. Daarnaast is het niet ongevaarlijk."
Toen Iris' zoontje Abel na de kraamweek erg veel begon te huilen, zocht ze online naar oplossingen. Ze kwam uit bij een kliniek die zijn tongriempje en lipband kliefde:
Hoewel de kans op complicaties klein is, kan een baby na behandeling last krijgen van bloedingen of infecties. En het risico bestaat dat een doorgeknipte of elektrisch doorgesneden tongriem de voedingsproblemen juist verergert. "Dat komen wij tegenwoordig steeds vaker tegen", vertelt Bekhof.
Op het moment dat Nieuwsuur Bekhof spreekt, ligt er een baby op de kinderafdeling van het ziekenhuis die helemaal niet meer wil drinken omdat dat sinds de ingreep zo pijnlijk is geworden "Nu is er sondevoeding nodig."
Wie mag de ingreep doen?
De NVK maakt zich zorgen en wil dat er voortaan een verwijzing van een kinderarts vereist is voor het klieven van een tongriem of lipband. Nu gaan ouders vaak op advies van de kraamverzorger of lactatiekundige naar een tandarts of speciale kliniek, waar ze zonder verwijzing van een arts terechtkunnen.
Tandarts-implantoloog Kirsten Slagter, eigenaar van de Tongriem Kliniek, begrijpt "dat kinderartsen terughoudend zijn" met de ingreep, maar denkt dat dat vaak onterecht is. De artsen hebben er vaak onvoldoende kennis over, zegt ze, omdat de ingreep geen onderdeel uitmaakt van de artsenopleiding. Ze pleit voor samenwerking tussen verschillende zorgdisciplines om betere diagnoses te stellen bij baby's.
Ook verloskundigen kunnen de ingreep, die maar enkele seconden duurt, prima zelf uitvoeren, vindt verloskundigenorganisatie KNOV, die zich al jaren inzet om de bevoegdheid op dit punt uit te breiden. Nu mogen verloskundigen alleen een tongriem of lipband klieven wanneer een arts hun die bevoegdheid geeft, maar vaak klieven ze toch op eigen initiatief.
De KNOV vindt dat de ingreep "gewoon binnen het deskundigheidsgebied van de verloskundige hoort". De organisatie noemt het "een laagdrempelige handeling om borstvoedingsproblemen te voorkomen".
De kinderartsen zijn het daar absoluut niet mee eens. De NVK wil dat alleen artsen de ingreep mogen doen om te voorkomen dat het klieven "te vaak en onnodig" gebeurt.
De brancheorganisatie van zorgverzekeraars laat op vragen van Nieuwsuur weten een onderzoek te doen naar de oorzaak van de toename en het declaratiebeleid indien nodig aan te passen.
