Turken en toeristen apart naar Hagia Sophia: verwarring over nieuwe bezoekregels

• Mitra Nazar

  correspondent Turkije

Buitenlandse toeristen die de beroemde Hagia Sophia in Istanbul van binnen willen bekijken, moeten sinds kort 25 euro betalen voor een toegangskaartje. De entree van de beroemdste bouwwerken ter wereld was gratis geworden toen de Turkse president Erdogan er in 2020 een moskee van maakte. Maar nu is het toch weer deels een museum. Toeristen gaan via een andere ingang naar binnen dan Turken. De nieuwe regels zorgen voor verwarring en verontwaardiging.

Gids Atilla Sirvanli staat met zijn handen in de zakken van zijn winterjas op het Sultanahmetplein te observeren hoe de eerste dagen na de invoering van Hagia Sophia 'nieuwe stijl' verlopen. De Hagia Sophia is al 33 jaar zijn werkterrein als onafhankelijke gids. Hij leidt er in het Engels en Japans groepen toeristen rond.

Maar sinds vorige week is alles anders. "Er is nog veel verwarring", zegt hij. Want buitenlandse toeristen kunnen niet langer bij de hoofdingang naar binnen. "De ingang voor buitenlanders is nu daar", legt Sirvanli uit, wijzend naar de zijkant van de Hagia Sophia.

Gebedsruimte

Daar staat een gloednieuw ticketkantoor, waar toeristen in de rij staan. Ticketprijs: 25 euro. Ze moeten daarnaast een audiotour aanschaffen die via een QR-code op de eigen telefoon te beluisteren is. Via een aparte ingang worden toeristen door een tunnel direct naar de bovengalerij geleid.

Voor Turkse burgers blijft de entree gratis, maar zij mogen alleen via de hoofdingang de gebedsruimte op de begane grond betreden. Ze kunnen binnendoor niet naar de bovengalerij. Zo komen buitenlandse toeristen en Turkse gelovigen elkaar niet langer tegen, concludeert Sirvanli.

Sinds de zomer van 2020 draagt het werelderfgoed de naam Hagia Sophia Grote Moskee, na de controversiële beslissing van president Erdogan om van het gebouw weer een actieve moskee te maken. Omdat het in de islam niet is toegestaan entree te heffen voor het betreden van moskeeën, werd de Hagia Sophia gratis voor iedereen.

Maar dat bleek toch voor problemen te zorgen. Gelovigen zouden zich hebben gestoord aan de toeristen in de gebedsruimte. "Onze prioriteit ligt bij het gebed", zei minister Ersoy van Cultuur en Toerisme erover. Dus kwam het ministerie met deze oplossing. De nieuwe regels moeten ook het probleem van de lange wachtrijen oplossen.

Sommige toeristen zijn verbaasd over het prijskaartje. "25 euro is prijzig," zegt Jake uit Australië. Toch koopt hij een kaartje. "Als je in Istanbul bent, kun je Hagia Sophia niet overslaan." Anderen snappen het wel. "Het is een Unesco-plek, daar mag je best voor betalen", zegt Anna uit Spanje. Het is de bedoeling dat het entreegeld wordt gebruikt voor onderhoud en restauratie van het UNESCO-werelderfgoed.

Verontwaardiging

De nieuwe regels betekenen dat er beperkte toegang is voor zowel toeristen als voor Turken. De bovengalerij, waar toeristen naartoe worden omgeleid, was 3,5 jaar lang gesloten voor het publiek. Daar zijn eeuwenoude veelal christelijke iconen en mozaïeken nu weer te bezichtigen. Maar toeristen kunnen niet langer rondlopen op de begane grond en zich van onderaf vergapen aan de immense koepel. Voor Turkse burgers is het precies andersom.

Dat zorgt voor verontwaardiging bij sommige Turken. "En als je een Turkse toerist bent? Welke ingang moet je dan nemen?", vraagt een columnist van de nieuwssite Bianet zich af. "Wie al bereid is 25 euro te betalen voor de bovengalerij, krijgt bij het ticketkantoor te horen dat Turken niet zijn toegestaan in dat gedeelte."

Volgens een medewerker bij de kaartverkoop kunnen Turken als ze dat willen, tegen dezelfde prijs, wel degelijk een kaartje kopen voor de bovengalerij.

Voor niet-Turkse moslims is het nog steeds mogelijk om te bidden in de Hagia Sophia. Zij mogen alleen tijdens gebedstijden gratis naar binnen.

Op het plein bij de ingang klinkt verontwaardiging onder de lokale gidsen. "Dit is oneerlijk. Toeristen moeten de hele Hagia Sophia kunnen zien als ze zo veel geld betalen", vindt een van hen, die anoniem wil blijven. "En Turken ook!"

De nieuwe regels lijken daarnaast de gidsen buitenspel te zetten. Ze mogen niet langer met voorrang groepen mee naar binnen nemen. "Toeristen moeten nu stil zijn op de bovengalerij om het gebed niet te verstoren", zegt gids Sirvanli. "Dat is een probleem voor ons. Als we binnen niet mogen praten, kunnen we ons werk niet doen." De vakbond voor gidsen heeft bezwaar ingediend, vertelt hij. "Ik hoop dat dit wordt opgelost voordat het hoogseizoen begint."