Erdogan opent omstreden moskee op Taksimplein, seculier Turkije is minder blij

Hij is 21 meter hoog, omvat onder andere een tentoonstellingsruimte, een food court en een digitale islamitische bibliotheek en voor de opening ervan werd 25 ton rozenwater op het aangrenzende plein gespoten.

Het gaat om de nieuwe moskee aan het Taksimplein in Istanbul. De moskee werd vandaag officieel geopend door de Turkse president Erdogan, waarmee diens langgekoesterde wens in vervulling is gegaan. Maar seculier Turkije is er een stuk minder blij mee.

De eerste keer dat Erdogan het plan opperde om een moskee te bouwen op het belangrijkste plein van de stad was al in 1994, toen hij burgemeester van Istanbul was. "Ook andere conservatieve regeringen hebben wel eens pogingen gedaan", zegt correspondent Mitra Nazar.

Symbool voor modern Turkije

Vooral vanwege weerstand uit het seculiere deel van de samenleving lukte het nooit. "Maar toen Erdogan in 2017 meer macht kreeg als president zette hij door. Vier jaar lang is eraan gewerkt en nu is Erdogans moskee een feit", zegt Nazar.

Voor sommige Turken stond het Taksimplein symbool voor het moderne, door Atatürk gestichte Turkije, waar kerk en staat gescheiden zijn. In die kringen wordt dit gezien als onderdeel van een islamisering onder Erdogan. Atatürks plein wordt nu toch een beetje Erdogans plein.

Een twitteraar toont een foto met het Atatürk-monument waar de nieuwe moskee op de achtergrond bovenuit torent:

En dan ligt de gekozen openingsdatum ook nog extra gevoelig. Precies 8 jaar geleden, op 28 mei 2013, begonnen de Gezi-protesten, vernoemd naar het Gezipark, dat grenst aan het Taksimplein.

Die protesten waren aan het begin tegen bouwplannen in het park, maar door het harde ingrijpen van de politie mondde het uit in een breder, feller protest tegen de regering van de - toen nog - premier Erdogan.

Erdogan haalde in zijn openingsspeech vanmiddag die die protesten nog eens aan. Volgens hem waren deze gericht tegen de komst van de moskee. "Toen werden we geconfronteerd met de Gezi-incidenten. Het moment waarop die terroristen tegenover ons stonden."

Sindsdien is de repressie zo toegenomen dat er niet veel meer kan worden gedemonstreerd, zegt Nazar. "Er is ontzettend veel politie rond het plein, en er staan zelfs permanent dranghekken, om pogingen tot protest te voorkomen."

Machtsvertoon

Ook vandaag bleef het rustig, zag Nazar. "Dat heeft er ook mee te maken dat demonstreren tegen een moskee toch gevoelig ligt, ook bij Erdogans oppositie. Men wil niet dat het overkomt als islamofobie. Het gaat critici er om dat Erdogan een moskee gebruikt als machtsvertoon en dat de bevolking niet is gevraagd of ze zo'n grote moskee op deze plek wel willen."

Conservatieve Turken zijn wel enthousiast over de komst van de moskee, juist omdat het zo'n iconische plek in Istanbul is. "Net als dat het voor moslims een bijzondere ervaring is om in de Hagia Sophia te gaan bidden, zal men dat ook bij deze moskee hebben. Dit betekent ook dat er een trekpleister bijkomt voor toeristen uit Islamitische landen."

President Erdogan klonk in een toespraak aan de regionale leiders van zijn partij ook erg blij dat de bouw was afgerond. "Jarenlang, sinds mijn kindertijd, hebben ze gezegd dat het niet kon. Maar God heeft ons voorbestemd om dit te bouwen."