Resusaapje ReTro 'technische doorbraak' op gebied van klonen
Chinese wetenschappers hebben met succes een resusaapje gekloond. Het aapje, ReTro genaamd, is inmiddels twee jaar oud en nog steeds gezond, maken ze vandaag bekend in het wetenschappelijke blad Nature Communications. De nieuwe studie laat zien dat wetenschappers de techniek van het klonen van primaten steeds beter in de vingers krijgen.
Het is voor het eerst dat een resusaapje, een apensoort die veel wordt gebruikt voor dierproeven op medicijnen, succesvol is gekloond en gezond ter wereld is gekomen. Dankzij de nieuwe methode kan een hoger percentage klonen succesvol ter wereld komen, vertelt onderzoeker Qiang Sun: "We hebben dus minder embryo's en draagmoeders nodig om gekloonde aapjes te verkrijgen".
'Belangrijke stap vooruit'
"Dit is een technische doorbraak op het gebied van klonen", zegt Niels Geijsen, hoogleraar regeneratieve geneeskunde aan het Leids Universitair Medisch Centrum en zelf niet betrokken bij de studie. "Een aantal van de problemen die tot nu toe bestonden bij klonen, lijkt te zijn ondervangen."
Ook ontwikkelingsbioloog Christine Mummery, eveneens van het LUMC, vindt het een belangrijke stap: "Het is bijzonder dat deze techniek een betere overlevingskans biedt. Dat is voor het eerst, in eerdere studies overleden de gekloonde apen vrij snel".
Een probleem bij klonen is het 'resetten' van de cel waarmee wordt gekloond. In een huidcel, vaak gebruikt voor klonen, zijn specifieke genen extra - of juist minder - actief. Die instellingen moeten allemaal naar de nulstand. "Met name genen voor groei worden vaak niet goed gereset", legt Geijsen uit, "dan wordt de foetus te groot, of juist te klein." Dankzij de gezonde placenta trad dat probleem niet op bij ReTro.
De onderzoekers in deze nieuwe studie zijn begonnen met twee embryo's, waarvan de ene via klonen en de ander via IVF tot stand was gekomen. De embryonale cellen van het gekloonde embryo hebben de onderzoekers vervolgens samengevoegd met de placenta-cellen van het IVF embryo. Daardoor kon de placenta zich beter ontwikkelen.
In 2018 werden al twee java-aapjes gekloond. Wetenschappers waren toen sceptisch dat ze gezond ouder zouden kunnen worden. Maar Zhong Zhong en Hua Hua, zoals de aapjes heten, zijn inmiddels zes jaar oud en verkeren nog steeds in goede gezondheid.
Proefdieren
Resusapen worden veel gebruikt als proefdieren, omdat ze in veel opzichten op mensen lijken. In Europa en de VS is het streven om steeds minder, of zelfs geen proefdieren te gebruiken. Aan het Hubrecht Instituut in Utrecht worden bijvoorbeeld mini-orgaantjes gekweekt uit menselijke cellen, waar je ook allerlei geneesmiddelen op kunt testen. "Maar voor sommige medicijnen heb je het hele systeem nodig. Die zul je dus moeten testen op proefdieren."
De kloontechniek kan mogelijk een rol spelen bij het verminderen van dierenleed. Omdat klonen genetische identiek zijn, heb je minder dieren nodig om betrouwbare resultaten te kunnen krijgen. Er kan dan dus met kleinere aantallen getest worden.
Het klonen van mensen is door deze doorbraak niet dichter bij gekomen, benadrukt Geijsen: "Technisch kan dat al, jaren geleden zijn er al mensencellen gekloond in de VS. Maar er is geen enkel land ter wereld waar het is toegestaan om een gekloneerde mensenbaby te maken".
