VN-woonrapporteur kraakt woonbeleid: 'Wooncrisis al decennia in de maak'
De grote problemen op de Nederlandse woningmarkt worden veroorzaakt door verkeerde beleidskeuzes, en niet door de komst van migranten. Dat heeft de speciale VN-rapporteur voor huisvesting, Balakrishnan Rajagopal, gezegd op de laatste dag van zijn bezoek aan Nederland. Volgens de Amerikaanse hoogleraar was de huidige wooncrisis "al een paar decennia in de maak" door de markt de ruimte te geven, in plaats van dat de overheid zelf zorgt voor genoeg huizen.
"Men geloofde dat huisvesting zo goed geregeld was, dat een vorige minister het unieke besluit nam om het tot dan toe bestaande ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening te sluiten", zegt Rajagopal over de keuze van het kabinet-Rutte I in 2010. "Echter, de markt zorgt natuurlijk voor zijn eigen belang en maakt zich niet druk over het recht op adequate huisvesting."
'Verschrikkelijke arbeidscontracten'
De VN-rapporteur ging de afgelopen tien dagen langs op verschillende plekken in Nederland om te horen hoe het gesteld is met wonen in Nederland. Hij bezocht onder meer Den Haag, Amsterdam en Groningen, en ging ook naar opvangcentra voor asielzoekers. Ook sprak Rajagopal met politici, andere functionarissen en experts op het gebied van wonen. Hij ging onder meer naar de Tweebosbuurt in Rotterdam, waar ondanks fel protest (van onder meer de VN) woningen zijn gesloopt.
"Er wordt gezegd dat "de toestroom van buitenlanders" de reden is voor deze acute huisvestingcrisis. De meeste deskundigen hebben mij echter gezegd dat dit niet klopt. Het is een argument dat gebruikt wordt voor politieke doeleinden en slechts bijdraagt aan stereotypen tegen bepaalde groepen buitenlanders."
'Huisvesting wordt niet gezien als mensenrecht'
Volgens de VN-rapporteur komen de problemen met de volkshuisvesting niet door migratie, maar "omdat huisvesting niet wordt erkend en beschermd als mensenrecht". Rajagopal wijst er in zijn toelichting ook op dat Nederland "helaas heeft aangestuurd" op weinig capaciteit bij de aanmeldcentra waar asielzoekers zich melden voor een asielaanvraag. Daarvan zijn er inmiddels vijf: in Ter Apel, Schiphol, Den Bosch, Zevenaar en Budel.
De omstandigheden in de aanmeldcentra noemt hij erbarmelijk. "Dit alles leidt tot ernstige schendingen van het recht op passende huisvesting en andere mensenrechten." Rajagopal wijst ook op de achterstanden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst en op de terughoudendheid van gemeenten om te helpen.
Ook zegt Rajagopal dat arbeidsmigranten slecht worden gehuisvest, mede door "verschrikkelijke arbeidscontracten". Zodra een arbeidsmigrant ontslag neemt, ziek wordt of "vragen stelt" is hij of zij vaak ook de woning kwijt, meldt Rajagopal.
Ook studenten, woonwagenbewoners en Groningse aardbevingsgedupeerden zijn volgens hem het slachtoffer van het Nederlandse woonbeleid. De VN-rapporteur zegt in zijn slotverklaring dat hij geraakt is door "de jaren van onzekerheid, onveiligheid en angst die de mensen hebben ervaren die in het gaswinningsgebied wonen".
'Maatregelen nodig'
Rajagopal zegt dat er veel maatregelen nodig zijn om de wooncrisis in Nederland aan te pakken. Hij pleit ervoor dat huisvesting weer wordt gezien als een mensenrecht en dat ministeries en gemeenten veel duidelijkere afspraken gaan maken. Ook vindt de VN-rapporteur dat er weer één ministerie moet komen dat verantwoordelijk wordt voor huisvesting. Dat ministerie moet ook genoeg geld krijgen.
Rajagopal, die ook hoogleraar recht en ontwikkeling is aan de vooraanstaande Amerikaanse universiteit MIT, komt in maart volgend jaar met een volledig rapport. Daarin zal hij meer aanbevelingen doen. Zijn rapport wordt ook gepresenteerd aan de VN-Mensenrechtenraad.
