Het Tweede Kamerdebat over de verkiezingsuitslag zal eindigen met de benoeming van verkenner Plasterk tot informateur. Meteen in het begin van het debat kondigde PVV-leider Wilders aan dat hij ook namens VVD, NSC en BBB zal voorstellen om Plasterk informateur te maken. En daar is dus een meerderheid voor.
Verkenner Plasterk schreef in zijn verslag dat de informateur eerst moet onderzoeken of die vier partijen het eens kunnen worden over "een gezamenlijke basislijn" voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat. Als dat lukt, moet bekeken worden of ze overeenstemming kunnen bereiken over onderwerpen als migratie, bestaanszekerheid, bestuur, internationaal beleid en klimaat. Die "korte informatieronde" zou tot eind januari moeten duren.
'Premier voor alle Nederlanders'
Het debat ging voor een groot deel over de positie van de PVV. Partijleider Wilders herhaalde dat hij de premier van alle Nederlanders wil worden die zich aan de regels houden, wat hun godsdienst of ideologie ook is. En hij zal zich houden aan de Grondwet en aan de rechtsstaat.
Voorstellen die hij in het verleden heeft gedaan, moeten misschien worden aangepast en misschien zijn er ook voorstellen die hij moet intrekken, zei Wilders in het debat. Hij benadrukte ook dat in de verkiezingen veel Nederlanders het signaal hebben gegeven dat het anders moet: "De geest gaat niet meer terug in de fles."
Haai Bruce
Een deel van de Kamerleden blijft sceptisch over de houding van Wilders tegenover de rechtsstaat. Zo vergeleek GroenLinks-PvdA-leider Timmermans de PVV-leider met de haai Bruce uit de film Finding Nemo, die zich heeft voorgenomen om geen vissen meer te eten. "Totdat die bloed ruikt en dan wordt hij weer de haai die hij altijd is geweest."
D66-leider Jetten zei dat "de partij die de grootste is geworden, de rechten van mensen wil inperken", CDA-voorman Bontenbal benadrukte dat het ook gaat over het "democratische ethos" dat van politici mag worden verwacht.
Verschillende Kamerleden, onder wie Timmermans, CDA-leider Bontenbal en Volt-Kamerlid Koekkoek zouden graag zien dat Wilders excuses aanbiedt voor eerdere uitspraken. Wilders heeft bijvoorbeeld hard uitgehaald naar moslima's, rechters en journalisten. Bontenbal zei dat hij een leider die nooit sorry durft te zeggen eigenlijk niet vertrouwt. De PVV-voorman antwoordde dat hij geen excuus maakt en dat al zijn uitspraken een eigen context hebben. Maar hij voegde eraan toe dat hij hier "vanuit een nieuwe rol" een andere houding in zal aannemen.
In het debat werd ook aandacht besteed of de komende informatiefase niet in tweeën moet worden geknipt. Na het deel over het waarborgen van de Grondwet zou de Kamer daarover moet worden bijgepraat, omdat dat zo'n belangrijk onderwerp is. Maar de meerderheid voelt daar niets voor.
'Nu snel beginnen'
De leiders van VVD, NSC en BBB, Yesilgöz, Omtzigt en van der Plas willen dat er nu snel gesprekken beginnen. Volgens Omtzigt moet het "een rustig gesprek" zijn over "of de partijen dezelfde harde ondergrens delen". Omtzigt benadrukte dat het gaat om alle vier de partijen. Hij wees erop dat in 2007 Mark Rutte als staatssecretaris door de rechter is teruggefloten wegens aanzetten tot rassendiscriminatie. "En niet de heer Wilders."
Yesilgöz benadrukte dat een groot deel van de kiezers een "centrumrechtse koers" wil. "Laten we beginnen en kijken waar we elkaar kunnen vinden", zei ze. Aan het eind van het debat ontstond er veel discussie over een voorstel van VVD, PVV, NSC en BBB om pas op de plaats te maken met de spreidingswet over het verdelen van asielzoekers. Dat voorstel is al aangenomen door de Tweede Kamer en het ligt nu in de Eerste Kamer.
Partijen als GL-PvdA, D66, CDA, ChristenUnie en SGP reageerden verontwaardigd op het voorstel, omdat ze het staatsrechtelijk onjuist vinden dat de Tweede Kamer zich bemoeit met het werk van de Eerste Kamer. Uiteindelijk werd er niet over gestemd, omdat er op verzoek van GL-PvdA-leider Timmermans gewacht wordt op een reactie van het demissionaire kabinet. Dat lukt vandaag niet meer, dus er wordt later over het voorstel gestemd.
