VVD wil pas op de plaats spreidingswet, tot verbijstering groot deel Kamer en burgemeester Ter Apel

Tijdens het debat over de verkiezingsuitslag en de kabinetsformatie deed VVD-leider Yesilgöz tot grote verrassing van andere fractievoorzitters het voorstel om pas op de plaats te maken met de spreidingswet. Ze doet daarvoor een beroep op het kabinet en de Eerste Kamer.

Yesilgöz kwam hiermee namens PVV, NSC en BBB. De vier partijen willen onderhandelen over een nieuw kabinet. Belangrijk onderwerp daarbij is het inperken van de immigratie. En het invoeren van een grote stelselwijziging over de spreiding van asielzoekers past daar niet bij, zo verdedigt Yesilgöz het voorstel. "Er is een nieuwe meerderheid, deze motie straalt dat uit."

Verbijsterd

Andere partijen reageren verbijsterd op dit voorstel. "De wet is van uw eigen VVD-staatssecretaris Eric van der Burg, wat een streek zeg", zei PvdD-leider Ouwehand.

D66-leider Jetten hield Yesilgöz voor dat zij ook nog demissionair minister van Justitie is. "U en ik zitten in het demissionaire kabinet. Vrijdag moeten wij dus uw voorstel bespreken. Als D66, CDA en CU dan zeggen: dat gaan we niet doen, welke consequenties verbinden u en de VVD daar dan aan?"

Hij vraagt Yesilgöz wat de burgemeester van Ter Apel, die in de zaal zit, hiervan moet vinden:

Ook andere fractievoorzitters vinden de oproep van de vier onderhandelende partijen een slecht idee en politiek onzuiver. Dit omdat de vorige Tweede Kamer de wet al heeft goedgekeurd en de Eerste Kamer er nu over moet beslissen. Die wil er op 16 januari over debatteren.

De SGP, CDA, ChristenUnie en GL-PvdA roepen Yesilgöz op haar voorstel in te trekken en niet vanuit de Tweede Kamer aan de Eerste Kamer voor te schrijven wat die met wetten moet doen. "Ik schrik hier echt van", zegt CDA-leider Bontenbal. "Dit kan het hele demissionaire kabinet splitsen."

Demissionair premier Rutte schrijft aan de Kamer: "Het kabinet is nu niet aan zet, en ontraadt derhalve de motie. Het kabinet staat achter het wetsvoorstel." Over het uitstellen van de spreidingswet zal deze of volgende week worden gestemd.

In de steek gelaten

Na het debat reageerde burgemeester Velema van Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, geëmotioneerd op de gang van zaken. Zijn gemeente worstelt met een tekort aan plekken in het overvolle aanmeldcentrum en hij had zijn hoop gevestigd op de spreidingswet.

Velema voelt zich door de politiek in de steek gelaten:

Vanavond stemde de Tweede Kamer over verschillende moties die bij het debat werden ingediend. De belangrijkste is die van PVV, VVD, NSC en BBB over de voortgang van de kabinetsformatie onder leiding van Ronald Plasterk.

GL-PvdA-leider Frans Timmermans en Jetten hadden al gezegd daartegen te stemmen. Zij vinden dat er tussentijds verslag moet worden gedaan over hoe de vier partijen willen omgaan met grondrechten en internationale verdragen.

Uiteindelijk stemden 99 Kamerleden voor en 45 tegen. Ronald Plasterk is nu informateur voor de volgende fase in de kabinetsformatie.

Nieuwe politieke situatie

Maar PVV, VVD, NSC en BBB hebben een meerderheid in de Kamer en kunnen dus door zoals zij willen. Dat de vier daarmee het demissionaire kabinet en oude coalitiepartners D66, CDA en ChristenUnie voor het hoofd stoten nemen zij op de koop toe.

Het demissionaire kabinet heeft inmiddels ook in de gaten dat er een nieuwe politieke situatie is ontstaan, zo bleek gisteravond. Toen dreigde premier Rutte met het hele kabinet op te stappen als de Kamer 17 miljard euro aan oorlogshulp voor Oekraïne zou blokkeren.

"Ik waarschuw maar vast", zei Rutte. "Ik ga niet met die boodschap naar Brussel. Dan moet u maar een motie van wantrouwen indienen." De motie werd uiteindelijk aangepast, want dat was voor de Kamerleden ook weer niet de bedoeling.