'Te weinig aandacht vrouwenaandoeningen kost maatschappij miljarden'

• Annabel van Gestel

  redacteur Nieuwsuur

Hevige menstruatiepijn, overgangsklachten, bekkenbodemproblemen: bijna elke vrouw krijgt in haar leven te maken met één of meerdere van dit soort 'vrouwspecifieke aandoeningen'. Toch is hier in de gezondheidszorg te weinig aandacht voor en kennis over, blijkt uit nieuw onderzoek in handen van Nieuwsuur. En dat kost de maatschappij miljarden.

In Nederland wonen ruim 8,8 miljoen vrouwen, iets meer dan het aantal mannen. "Als ruim de helft van de bevolking met dit soort aandoeningen te maken krijgt, zou het een no-brainer moeten zijn dat daar meer aandacht voor komt", stelt Astrid Vollebregt, gynaecoloog in het Spaarne Gasthuis. Samen met hoogleraar en gynaecoloog Judith Huirne (Amsterdam UMC) is zij initiatiefnemer van een groot onderzoek naar de maatschappelijke acceptatie van vrouwspecifieke aandoeningen.

Voor het eerst hebben zij in kaart gebracht waar de kennisachterstanden zitten, wat de impact van dit soort aandoeningen is op vrouwen en wat het de maatschappij kost. Dat deden ze namens de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), in samenwerking met huisartsen, seksuologen, zorgeconomen, medisch specialisten en vrouwenorganisatie WOMEN Inc.

De belangrijkste conclusies: het gaat bijna elke vrouw aan, bij zowel patiënten als zorgverleners ontbreekt het aan kennis over dit soort aandoeningen, de impact op de levenskwaliteit van vrouwen is ingrijpend en de maatschappelijke kosten zijn veel hoger dan tot nu toe werd aangenomen.

'Vrouwenkwaaltjes'

Te vaak worden gezondheidsklachten die gepaard gaan met dit soort aandoeningen afgedaan als "vrouwenkwaaltjes die erbij horen", zeggen de onderzoekers. "Dit zit heel diepgeworteld bij zowel vrouwen als bij zorgverleners", zegt Huirne.

En dat kan grote gevolgen hebben. Want het merendeel van die klachten, zo stellen de gynaecologen, zíjn niet normaal en zouden met een vroege diagnose en een juiste behandeling kunnen worden verholpen. Huirne: "Hoe eerder je het opspoort, hoe beter je onherstelbare schade kunt voorkomen."

Hevige menstruatiepijn

En juist in die vroege opsporing gaat het vaak mis. Dat weet ook Deborah van Manen (28). Zij lijdt aan de aandoening endometriose, waarbij slijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Dit gaat gepaard met hevige pijn, vooral tijdens de menstruatie. De gemiddelde diagnosetijd van endometriose is 7,5 jaar.

Ook bij Van Manen duurde de diagnose zeven jaar: "De weg naar de diagnose was een lijdensweg. Ik ben naar huis gestuurd omdat ik corona zou hebben, ik heb de diagnose prikkelbaar darmsyndroom gehad en er is gedacht aan een blindedarmontsteking."

Twee jaar geleden, toen Van Manen een video over endometriose zag en zich in de symptomen herkende, eiste ze zelf een MRI-scan bij de gynaecoloog. Daarop waren de verklevingen duidelijk te zien. "De artsen hebben geprobeerd zoveel mogelijk weg te halen, maar het zag er slecht uit."

"Aan de ene kant was ik blij dat ik eindelijk een diagnose had, maar ik had het graag eerder geweten. Dan hadden mijn man en ik eerder kunnen proberen om zwanger te worden." Van Manen ondergaat nu vruchtbaarheidsbehandelingen waarbij ze via inseminatie probeert zwanger te raken. De kans dat dat lukt, is 35 procent.

Miljarden

De onderzoekers hebben voor vier veelvoorkomende aandoeningen - bekkenbodemproblemen, cyclusstoornissen, hormoongerelateerde aandoeningen en vulvaire problemen - ingeschat wat in 2022 de totale maatschappelijke kosten waren. Die lagen tussen de 2,5 en 7,8 miljard euro.

Maar de werkelijke kosten liggen veel hoger, aldus Vollebregt en Huirne. "In onze berekening zitten alleen de zorgkosten ná het moment van diagnose. Kosten die daarvoor worden gemaakt, bijvoorbeeld doordat vrouwen in de eerstelijnszorg een doorverwijzing krijgen naar de verkeerde zorgverlener, zitten hier niet bij."

Bovendien verslechtert de kennisachterstand de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt, concluderen de onderzoekers. Huirne: "Wij verwachten dat als je behandelingen op tijd aanbiedt, de zorgkosten en het ziekteverzuim aanzienlijk zullen afnemen. Dit geldt ook voor de tekorten in essentiële beroepen, zoals de zorg en het onderwijs. Als je hier geld in investeert, verdien je dat dubbel en dwars terug."

De gynaecologen pleiten voor een landelijke strategie voor vrouwengezondheidszorg. Vollebregt: "We moeten kennis verspreiden bij vrouwen en zorgverleners en tools ontwikkelen waardoor zij weten: dit is normaal en dit is niet normaal."

Vanavond overhandigen Vollebregt en Huirne hun onderzoek aan demissionair minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers. Aan Nieuwsuur laat hij al weten dat hij zich "graag inzet" voor passende zorg voor iedereen en dat het nu aan "alle betrokken partijen is om met de aanbevelingen aan de slag te gaan."