Eerste stappen in onderzoek naar gebruik bestaande medicatie tegen long covid
In Nederland zijn de voorbereidingen begonnen voor grootschalig Europees onderzoek om te testen of bestaande medicijnen symptomen bij longcovidpatiënten kunnen verzachten. De onderzoekers zullen breed beschikbare en goedkope medicijnen als eerste onder de loep nemen, zoals een geneesmiddel tegen suikerziekte.
Naast Nederlandse patiënten zullen ook Britse, Spaanse en Italiaanse patiënten worden onderzocht. Door de grote omvang van de gecombineerde patiëntenpopulaties kunnen wetenschappers sneller met zekerheid zeggen of een medicijn wel of niet werkt tegen klachten door long covid.
Op dit moment is genezing van ernstige long covid niet mogelijk. Naar schatting 100.000 Nederlanders hebben deze zware chronische ziekte, die een normaal leven sterk of zelfs helemaal beperkt. Patiënten experimenteren daarom zelf al met medicijnen en behandelingen die eigenlijk voor andere aandoeningen zijn bedoeld.
"Soms hoor je dan dat het werkt en dat sommige mensen er deels van opknappen", zegt Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie van infectieziekten aan het UMC Utrecht. "Maar wetenschappelijk is tot nu toe helemaal niet bewezen in welke mate zo'n middel wel of niet werkt. En het is ook de vraag of het veilig is. Die vragen willen we met dit project beantwoorden."
Het onderzoek wordt gecoördineerd door de onderzoeksorganisatie waar Bonten leiding aan geeft: Ecraid, een instituut met veel ervaring op het gebied van internationale studies.
Dit project is een van de kandidaten om begin 2024 aanspraak te maken op een deel van de 32 miljoen euro die minister Kuipers van Volksgezondheid speciaal voor onderzoek naar long covid heeft uitgetrokken.
'Geen tijd te verliezen'
Dankzij vroegtijdige financiering door de Stichting Long Covid (opgericht door longcovidpatiënten met als doel onderzoek te versnellen) kunnen twee projectmanagers nu al beginnen met tijdrovende administratieve voorbereidingen die noodzakelijk zijn voor het onderzoek. Zodra het onderzoeksgeld vanuit de overheid vrijkomt kunnen de klinische onderzoeken dan meteen beginnen.
"Er is geen tijd meer te verliezen", zegt voorzitter Ellen Bark-Lindhout. "Sommige patiënten zitten al bijna vier jaar thuis. Dus als het daadwerkelijke onderzoek dankzij ons vier tot zes maanden eerder kan starten, is dat voor onze achterban belangrijke tijdwinst."
De onderzoekers zullen breed beschikbare en goedkope medicijnen als eerste onder de loep nemen. Een voorbeeld is metformine, een geneesmiddel tegen suikerziekte dat al vijftig jaar bestaat. In een recente studie bleek dat behandeling met metformine het ontstaan van long covid met 40 procent verminderde.
Hoe groter, hoe beter
"We zullen starten met geneesmiddelen waarvan we weten dat ze veilig zijn en gemakkelijk thuis kunnen worden ingenomen", zegt Bonten. "Dan hoeven patiënten de voor hen slopende reis naar ziekenhuizen voor het onderzoek niet te maken."
In het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië moet exact dezelfde onderzoeksmethode worden gebruikt.
Volgens Bonten is deze bundeling van wetenschappelijke krachten cruciaal. "De snelheid waarmee een onderzoek een betrouwbaar antwoord kan geven is afhankelijk van het aantal deelnemers in het onderzoek en de grootte van het aangetoonde effect: hoe groter het effect, hoe makkelijker het kan worden aangetoond."
Minister Kuipers is "ontzettend blij" dat de eerste stappen voor het onderzoek zijn gezet. "Juist door in Europa samen te werken, kun je sneller voortgang maken." Hij benadrukt dat het onderzoek tijd zal kosten: "We kennen langdurige klachten na infectieziekten al heel lang, ook vóór covid, Het is buitengewoon complex. En er is geen eenvoudige oplossing voor."
