Meedoen in kabinet of niet? Leden VVD vanavond bijeen om verkiezingsnederlaag

Na een maandenlange discussie over de asielstroom en na dagen van crisisoverleg viel deze zomer het vierde kabinet-Rutte op migratie. Het moest strenger en harder, vond de VVD, die er met D66, ChristenUnie en CDA niet uitkwam, ook al waren ze volgens die partijen een heel eind. Met de PVV als grote winnaar van de verkiezingen vindt een deel van de VVD-leden dat de partij nu eindelijk waar kan maken wat ze al die tijd al wil: een strenger migratiebeleid.

Maar anderen zien regeren met de PVV niet zitten. Dat is een no-go en zou voor sommigen zelfs het einde van het lidmaatschap betekenen.

Lang niet alle VVD'ers zijn het met partijleider Yesilgöz eens die vrijdagochtend zei dat de VVD niet in een kabinet gaat zitten. Met het grote zetelverlies past ons na al die jaren aan de macht geen kabinetsdeelname, betoogde Yesilgöz. Wel zal de partij een centrumrechts kabinet steunen als een soort gedoogpartner. Vanavond mag de opvolger van Rutte op een ingelaste partijbijeenkomst in Utrecht die opstelling uitleggen en verdedigen.

Een kabinet over rechts is op basis van de verkiezingsuitslag de meest voor de hand liggende optie. PVV, VVD, NSC en BBB hebben samen een riante meerderheid van 88 zetels. En de leider van de grootste partij, Geert Wilders, heeft een voorkeur voor een rechtse meerderheidscoalitie. VVD'ers die voor kabinetsdeelname zijn, wijzen ook op peilingen zoals bij EenVandaag, waaruit blijkt dat 84 procent van de VVD-achterban het 'acceptabel' vindt als de partij in een kabinet van premier Wilders stapt.

Rondje overslaan?

Een club VVD'ers met de naam Klassiek Liberaal, die al zeer ontevreden was over de samenwerking met D66, wil dat de partij mee gaat regeren. "Als er één moment is waarop je als VVD je verkiezingsprogramma kunt realiseren met partijen die er net zo over denken, dan is het nu", zei de Barendrechtse VVD-voorzitter Leon van Noort dit weekend tegen Nieuwsuur. Hij hoort dit geluid bij veel VVD'ers.

Ook de partijprominenten Halbe Zijlstra en Hans Hoogervorst vinden dat Yesilgöz de VVD-blokkade op kabinetsdeelname moet opheffen en met de PVV moet gaan formeren. In een ingezonden brief in De Telegraaf schreven ze dat de VVD met haar bestuurservaring het land voor chaos moet behoeden.

Andere VVD-prominenten denken er anders over. In het programma Sven op 1 zei Ed Nijpels tegen samenwerking met de PVV te zijn, ook in een gedoogconstructie. Volgens hem valt er "geen goed compromis te sluiten, en staat het verkiezingsprogramma van de PVV haaks op het verkiezingsprogramma van de VVD". Johan Remkes steunt Yesilgöz' boodschap niet mee te doen, en ook Rutte liet weten de lijn van Yesilgöz te steunen.

De kiezer heeft tegen de VVD gezegd: sla een rondje over, zei Yesilgöz vrijdag. Aan haar de moeilijke taak om vanavond aan de leden uit te leggen wat dat in de praktijk betekent.