Vijftig jaar na eerste vrouweninterland: 'Van wieg naar Wiegman'

Niet voor niets nodigde sporthistoricus Jurryt van de Vooren de eerste internationals van het Nederlands vrouwenelftal uit in Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis in Amsterdam. De geschiedschrijving van het vrouwenvoetbal, in beeld, geluid en objecten, vertoont hiaten.

"Heel veel materiaal ligt nog bij de mensen thuis", zegt Van de Vooren.

Het was een moeizame weg naar de eerste officiële interland. Vrouwenvoetbal werd niet serieus genomen, door mannen. De KNVB erkende het bestaan simpelweg niet. Buiten de KNVB om werd op op 23 september 1956 de eerste officieuze interland afgewerkt. In Essen verloor Nederland met 2-1 van West-Duitsland.

In 1973 pas officieel

De eerste officiële, door de KNVB erkende interland van de Oranjevrouwen liet daarna heel lang op zich wachten. Pas op 9 november 1973, vandaag vijftig jaar geleden, was dat. Nederland verloor op Elm Park in Reading met 1-0 van Engeland. Paddy McGroarty maakte het enige doelpunt.

Kijk hieronder naar hoe de internationals van toen zich in 1973 voorstelden bij de training:

Ellen Popeyus, Marianne Wellenberg en Tilly van Rooijen stonden bij die historische wedstrijd aan de aftrap, Hanneke van der Veen viel in. Nu gaan de vier vrouwen samen op de foto in het kennisinstituut. Ze hebben op verzoek van Van de Vooren attributen meegenomen, om de vrouwengeschiedschrijving verder in te vullen.

Wellenberg toont een oranje shirt met rugnummer 3. Zou het? Sporthistoricus Van de Vooren hoopt dat dit het allereerste Oranjeshirt is van die allereerste officiële interland. Dat shirt is namelijk nog een van de hiaten in de geschiedenis van de Oranjevrouwen. Waar is dat eerste shirt?

De KNVB-statistieken vertellen dat Wellenberg die wedstrijd het shirt met nummer 4 droeg en dat aanvoerster Popeyus tegen Engeland het shirt met nummer 3 om haar schouders had. Het kan zijn dat die statistieken niet kloppen.

Verboden shirts te ruilen

Een andere verklaring is dat Wellenberg datzelfde shirt met nummer 3 droeg in de tweede interland van de Oranjevrouwen, op 11 mei 1974 tegen Zwitserland in Schaffhausen (0-3 winst). Die verklaring is plausibel, aangezien de KNVB niet schroomde om de shirts van de vrouwen te hergebruiken.

De eerste shirts van de vrouwen waren al gedragen door mannen. En na de eerste interlands werden de shirts gewoon gewassen en de volgende keer weer uit de kast getrokken. Het was voor de vrouwelijke internationals dan ook strikt verboden hun shirt te ruilen of te houden.

"Dat vond ik altijd al zo raar", stelt Wellenberg. "We mochten er niks mee, terwijl de mannen hun shirts gewoon konden houden of ruilen. Ik kan me voorstellen dat ik het de eerste keer niet durfde te houden, maar de tweede keer gewoon in mijn tas heb gestopt."

De onduidelijkheid over het shirt blijft. Het staat symbool voor het geringe belang dat destijds aan vrouwenvoetbal werd gehecht. De historische waarde werd onderschat. Van de Vooren is daarom zo blij met de gift van Wellenberg. "Haar 'diefstal' is sporthistorisch van groot belang."

'Geen aandacht? Dan doen we het gewoon zelf'

Aanvoerster Popeyus leverde altijd braaf haar shirt in bij haar 22 interlands. Pas 25 jaar na dato kreeg ze van de KNVB een shirt toegestuurd, dat ze nu heeft meegenomen. De ongelijke behandeling van vrouwen en mannen in het voetbal zat haar toen al dwars.

Voor die eerste interland was nauwelijks aandacht, ook niet in de door mannen gedomineerde sportmedia. Popeyus nam het heft in handen en zette het eerste Nederlandse tijdschrift over vrouwenvoetbal op, genaamd Damesvoetbal, dat begin jaren tachtig vanuit Eindhoven werd gefabriceerd. Popeyus schreef in het begin zelf alle verhalen.

"We kregen te weinig aandacht en ik dacht: dan doen we het gewoon zelf", zegt Popeyus. "Helaas was het commercieel niet houdbaar en de KNVB werkte ook niet mee."

Het tijdschrift hield na twee jaar op te bestaan, maar de opmars van het vrouwenvoetbal was niet te stoppen.

Op 1 december keert Oranje terug naar Engeland voor het belangrijke duel in de Nations League, op een ongetwijfeld volgepakt Wembley. "Van wieg naar Wiegman", vat Popeyus de 50 jaar samen.