Allereerste keepster van Oranje Gien van Maanen (87) overleden
De keepster van het eerste officieuze Nederlandse voetbalvrouwenelftal Gien van Maanen is op 87-jarige leeftijd overleden. Een van de pioniers van het vrouwenvoetbal was ook de doelverdedigster van het nationale handbalteam.
De Utrechtse Van Maanen begon in 1950 haar sportieve loopbaan bij het veldhandbal. Maar ze raakte steeds meer geïnteresseerd in het voetbal. "We voetbalden altijd 's avonds met de jongens van de straat op de Neude waar ik woonde," zei ze in 2019 in Langs de Lijn. "Ja, ik pakte altijd alles aan als het maar een balsport was."
Tegen klippen op
Handbal was in die tijd een buitensport op gras. Van Maanen wilde ook voetballen in competitieverband. Maar dat mochten vrouwen in de jaren vijftig niet. De KNVB vond voetbal ongeschikt voor vrouwen.
In 1955 richtte de Utrechtse daarom samen met een paar anderen eigenhandig de eerste vrouwenvoetbalvereniging op: Herbido, afgeleid van de mannenclubs Hercules, Bilthoven en DOS. Zestig vrouwen schreven zich in als lid. Maar zonder de steun van de bond moesten zij de trainingen en wedstrijden zelf regelen. Van Maanen manifesteerde zich als een van de drijvende krachten.
"Bij de eerste training zat het helemaal vol met publiek. Er werd veel gelachen en we kregen opmerkingen, maar dat was gauw over", aldus Van Maanen. "Het was echt niet een beetje achter elkaar aanrennen en maar zien waar de bal kwam."
Kartrekker
"Gien is een van de kartrekkers geweest", zegt ook sporthistoricus Jurryt van de Vooren van Sportgeschiedenis.nl. "Ze was zelf altijd bescheiden over haar rol, maar het is ongelooflijk wat ze heeft bereikt ondanks alle weerstand. Herbido werd op een gegeven moment door de KNVB geboycot. Gien heeft toen nog een vereniging opgericht, Holland, zodat ze in het buitenland dachten: oh, dit is het Nederlands vrouwenelftal, daar willen we wedstrijden tegen spelen."
Dat was de geboorte van het eerste officieuze Nederlands vrouwenvoetbalteam.
"Zij was een van de iconen van de stad. Haar bijnaam was de 'Leeuwin van Utrecht'. Zij stond op voor de rechten van vrouwen op het voetbalveld", aldus Remco Neu, een Utrechtse sportgeschiedeniskenner die met Van Maanen bevriend was.
Hij sprak vele malen met haar over haar carrière en beheert haar voetbal-nalatenschap. Neu is vol bewondering over haar daadkracht. Zo regelde Van Maanen de internationale wedstrijden.
"Ze stapte op vrijdag na haar werk op de trein naar Duitsland, speelde zaterdag in Stuttgart, zondag in Düsseldorf en maandag zat ze weer achter haar bureau."
In september 1956 verdedigde ze het doel van de Nederlandse voetbalsters in de met 2-1 verloren interland tegen West-Duitsland in Essen. Dat wordt gezien als de eerste Nederlandse vrouweninterland. De treffer van Oranje kwam op naam van de 14-jarige Lenie van der Jagt, later Lenie van Wensveen.
"Je kan op het Polygoonjournaal, dat een samenvatting van de eerste interland uitzond, goed zien dat Gien een fantastische keeper was", zegt Neu. "Omdat ze ook handbalde, had ze heel goede reflexen."
Zwarte Panter in z'n hemd gezet
Sporthistoricus Neu herinnert zich een anekdote hoe Van Maanen Frans de Munck, de legendarische keeper van de Oranjemannen, ooit in zijn hemd zette.
"De Munck, die de 'Zwarte Panter' werd genoemd, deed een blauwe maandag mee met een training van de handbalvrouwen en ging op goal staan. Na één ronde keepen stopte hij weer met handbal. 'Ik laat me niet doodgooien', zei hij. De Munck was de beste keeper van Nederland, maar tegen Gien legde hij het in het handbal af", lacht Neu.
Omdat Van Maanen internationaal ook de aandacht trok in het handbal, moest ze op een gegeven moment kiezen. In 1959 viel de definitieve beslissing. "Best lastig, maar het werd handbal, omdat daar toch mijn wortels lagen en die sport ook beter was georganiseerd", zei ze in 2018 tegen het Algemeen Dagblad.
In 1968 beëindigde Van Maanen haar handballoopbaan in het nationale team, na 32 interlands. Pas in 1971 speelden de Oranjevrouwen voor het eerst een officiële interland. Toen was Van Maanen dus al gestopt.
Oranje dankzij Gien
Maar haar pionierswerk heeft de weg vrij gemaakt voor voetbal voor vrouwen tot op het hoogste niveau. "Zonder Gien van Maanen hadden de Oranjevrouwen in 2017 het EK nooit gewonnen. Zo simpel is het", durft Neu wel te stellen.
Beluister hier de radioreportage met Van Maanen uit 2019:
