Tientallen rechters en officieren voelen zich bedreigd, weigeren sommige zaken
Tientallen rechters en officieren van justitie zijn zich de afgelopen jaren onveiliger gaan voelen door dreiging uit het criminele milieu, blijkt uit een nieuwe peiling van onderzoeksplatform Investico en weekblad De Groene Amsterdammer.
Het gevoel van onveiligheid heeft soms invloed op het werk van rechters en officieren. Sommige van hen willen bepaalde zaken niet meer doen, zoals zaken tegen de georganiseerde misdaad. Anderen denken zelfs aan stoppen.
De onderzoeksjournalisten vroegen een groot aantal togadragers naar de invloed van dreiging en geweld. De enquête werd uitgezet onder leden van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR), de vakvereniging van rechters en officieren van justitie. Nederland telt 2500 rechters en 900 officieren. Ongeveer driekwart is aangesloten bij de NVvR. De enquête werd door 370 mensen ingevuld.
Meer dan de helft van hen geeft aan zelf weleens te maken te hebben gehad met bedreiging of intimidatie. Vaak was dat tijdens een zaak die ze behandelden. Een op de drie keer ging het om een onderzoek naar georganiseerde misdaad.
Anoniem werken
Bijna 150 respondenten zeggen zich nu onveiliger te voelen dan vijf jaar geleden. De afgelopen jaren zijn met name rond het Marengo-proces heftige incidenten geweest. De moord op advocaat Derk Wiersum leidde tot permanente beveiliging voor tientallen betrokkenen.
De gevolgen van deze sluimerende dreiging zijn groot, blijkt uit de enquête. Bijna een op de drie magistraten zegt zijn of haar werk uit veiligheidsoverwegingen anders te doen dan voorheen.
Zo komt het vaker voor dat rechter-commissarissen (de rechters die toezicht houden op een opsporingsonderzoek) niet meer onder hun naam, maar onder een nummer werken. In het dossier over de moord op Peter R. de Vries wordt zelfs iedereen anoniem opgevoerd, van rechercheurs tot rechter-commissarissen en van getuigen tot NFI-deskundigen.
Zaak weigeren
Bijna een op de tien ondervraagden weigert weleens een zaak uit veiligheidsoogpunt. "Gelet op mijn privésituatie met kleine kinderen en de impact die persoonsbeveiliging op mijn gezinsleven zou hebben, doe ik geen zware criminaliteitszaken", verklaart een rechter.
Er heerst angst dat na de moorden op de broer van kroongetuige Nabil B., advocaat Wiersum en misdaadverslaggever Peter R. de Vries ook een keer een rechter of officier van justitie vermoord wordt.
Bijna iedereen blijkt zich zorgen te maken over de impact van geweld en bedreiging op de rechtstaat. "Het lijkt een verloren strijd waarin wij het met waterpistooltjes moeten opnemen tegen automatische wapens", schetst een officier van justitie.
Thuis opgewacht
De Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak herkent de bevindingen uit de enquête. Ze komen overeen met een peiling die de vakbond een paar jaar geleden zelf al eens deed. "Dat er zo veel bedreigingen zijn is echt heftig", vindt voorzitter Marc Fierstra.
Op dit moment wordt nagedacht over een pool van rechters voor zaken met een hoog risico. Ook wordt gesproken over extra financiële compensatie voor rechters en officieren die gebukt gaan onder beveiliging. Verder is al extra psychologische begeleiding geregeld.
Volgens Fierstra worden dreigementen ook vaak geuit in zaken die niets met zware misdaad te maken hebben, zoals familiezaken. "Mensen worden soms opgewacht, thuis opgezocht of online lastiggevallen. Dat is verontrustend."
Polarisatie
Het Openbaar Ministerie is evenmin verbaasd door de resultaten van de enquête, maar noemt ze wel confronterend. Ook het OM ziet dat de dreiging niet alleen voorkomt bij zaken tegen de georganiseerde misdaad. "Dit is een zorgelijke ontwikkeling die helaas past binnen de verharding en polarisatie in de maatschappij", zegt een woordvoerder.
Ook andere beroepsgroepen hebben last van toenemende intimidatie, bleek al uit eerdere peilingen. Zo hebben ook politici, advocaten en journalisten regelmatig te maken met agressie en bedreigingen.
