Oekraïne behoudt posities op oostoever Dnjepr, is er een grote aanval op komst?
Oekraïne heeft opdracht gegeven om gezinnen met kinderen uit ruim twintig plaatsen in de regio Cherson met dwang te evacueren. De dwangmaatregel is volgens het land nodig vanwege de opgevoerde Russische aanvallen op de westoever van de Dnjepr-rivier. Ondertussen houden Oekraïense troepen al een week posities vast op de bezette oostoever van de rivier.
Het front rond de rivier lijkt te bewegen. Al bijna een jaar vormt het water de frontlinie in het zuiden. Na de bevrijding van de stad Cherson in november 2022 werd de Oekraïense opmars gestuit door de waterbarrière. Andersom hebben de Russen geen serieuze pogingen ondernomen om de rivier opnieuw over te steken, hoewel Rusland de gehele regio Cherson als Russisch beschouwt.
Oekraïense eenheden staken de afgelopen maanden regelmatig de rivier over, steeds voor kleine aanvallen. Nu lijken troepen vaste voet aan de grond te hebben. Volgens de Amerikaanse denktank ISW slaagden Oekraïense mariniers erin met bootjes de rivier over te steken. Ook Russische militaire bloggers bevestigen blijvende Oekraïense aanwezigheid.
Op deze plekken wordt melding gemaakt van Oekraïense operaties:
Woordvoerder Natalia Hoemenjoek geeft toe dat het Oekraïense leger actief is op de oostoever, maar wil verder geen details vrijgeven. "We dringen de vijand terug, met gerichte acties", zei ze gisteren. Vandaag meldde ze de uitschakeling van 37 Russische militairen, verschillende gevechtsvoertuigen en twee boten in de regio Cherson.
Razendsnel en onopvallend
De landingsoperatie is lang van tevoren voorbereid, zegt Carel Sellmeijer. Hij is universitair docent Landoptreden bij de Nederlandse Defensie Academie en bij de landmacht actief als genieofficier, de afdeling die zich bezighoudt met de logistieke ondersteuning van militaire operaties. "Aan zo'n zogenoemde brugslagoperatie gaat veel verkenning vooraf. Bijvoorbeeld met duikers, die ongezien naar mijnen speuren, en speciale eenheden die landinwaarts inlichtingen inwinnen."
De oversteek moet vervolgens onopvallend en razendsnel plaatsvinden. "Tegenwoordig word je snel gezien", zegt Sellmeijer. "Daar moet je in de voorbereiding ook rekening mee houden, door bijvoorbeeld pas laat te beslissen waar je aan land gaat."
Het rivierlandschap is drastisch veranderd door de doorbraak van de Kachovka-stuwdam, afgelopen juni. De soms kilometersbrede rivier is veranderd in een deels drooggevallen gebied. De rivier is weliswaar smaller geworden, maar dat maakt de oversteek niet eenvoudiger, zegt Sellmeijer. "Het kan onverwacht drassig zijn. Daarom is ook hier voorbereiding belangrijk: je moet achterhalen waar de rivier 'doorwaadbaar' is."
Het droogvallen van de Dnjepr is op satellietbeeld goed te zien. Niet alleen aan de rivierbedding, maar ook aan het droge landschap omdat de irrigatie van de landbouwgrond is stilgevallen:
De afgelopen maanden kreeg Oekraïne onder meer uit Duitsland amfibische voertuigen en mobiele brugonderdelen geleverd. Toch lijkt de landing op de oostoever vooral met kleine bootjes uitgevoerd, zo is op beelden te zien.
Een inwoner uit Cherson vertelt dat op grote schaal bootjes zijn aangeleverd in de regio. Waar ze de rivier oversteken, kan hij niet zien. "Gewone stadsbewoners als ik komen niet bij de rivieroever. Het is daar veel te gevaarlijk."
Om verder te kunnen doorstoten, moeten de Oekraïense posities worden verstevigd. "Als het veilig genoeg is, kan de veerdienst worden omgezet in een vaste oeververbinding, bijvoorbeeld een pontonbrug", vertelt Sellmeijer. Dan kan zwaarder materieel de oversteek maken, zoals tanks. Voor zover bekend is dit nog niet gebeurd.
Russische tegenreactie
Het Russische leger voert de afgelopen dagen de aanvallen op de westoever van de Dnjepr op, mogelijk als reactie op de Oekraïense operatie op de oostoever. Dit weekend werd een recordaantal luchtaanvallen in de regio gemeld, aangevuld met artilleriebeschietingen.
Om die reden is de vrijwillige evacuatie-oproep voor dorpen aan de rivieroever omgezet in een dwangmaatregel. Voor kinderen wordt gratis vervoer en indien nodig onderdak geregeld in veiligere delen van Oekraïne, aldus het hoofd van de regio. Voor de stad Cherson geldt geen evacuatieplicht.
Deze plaatsen worden ontruimd:
Oekraïne zal voorlopig de kaarten tegen de borst houden over de brugslagoperatie. De vraag blijft dus of én waar het offensief wordt doorgezet. "Misleiding is heel belangrijk in een oorlog", zegt Sellmeijer. "Je wilt de aandacht op de ene plek vestigen en op de andere plek toeslaan." Het is daarom ook een optie dat Oekraïne juist Russische troepen naar Cherson wil laten trekken, weg van het front elders, bijvoorbeeld bij de zwaarbevochten stad Avdiivka.
Luitenant-kolonel Sellmeijer zou het "vrij logisch" vinden dat Oekraïne bij Cherson toeslaat, vanwege de ligging aan de Zwarte Zee en de nabijheid van de Krim. "Maar dat zullen de Russen ook bedenken..."
