Poolse oppositie wil coalitie vormen, hoewel regeringspartij grootste lijkt
Na de verkiezingen in Polen lijkt regeringspartij PiS op basis van de exitpolls nog steeds de grootste, maar de kans is groot dat de nationalistisch-conservatieve partij geen meerderheid kan vinden om een rechtse coalitie te vormen. De tweede partij, de pro-Europese Burgercoalitie van Donald Tusk, ziet daarom kansen om de nieuwe regering te vormen.
Er wordt nog steeds gesproken over de exitpolls van gisteravond, want het tellen van de stemmen is nog in volle gang. Rond 12.00 uur was 40 procent van de stemmen geteld.
Op basis van de exitpolls zou PiS op 36,6 procent van de stemmen kunnen rekenen en oppositiepartij Burgercoalitie op 31 procent van de stemmen. TD, de nieuwe centrumrechtse alliantie met pro-Europese en christelijke wortels, lijkt 13,5 procent van de stemmen te halen. Lewica (een coalitie van linkse partijen) zou 8,6 procent van de stemmen krijgen volgens de exitpolls.
Bij PiS was de blijdschap dan ook bescheiden; bij de oppositiepartij van Tusk juist groot:
De Polen brachten gisteren massaal hun stem uit: nog nooit was de opkomst bij de verkiezingen zo hoog in het land. Het opkomstpercentage lag op 72,9 procent, waardoor het huidige record uit 1989 ruim verbroken werd. Toen ging 62,7 procent van de bevolking naar de stembus.
Officieel zouden de stembussen om 21.00 uur sluiten, maar op dat tijdstip stonden er nog lange rijen bij de stembureaus. Het stemmen ging daarom langer door. Het dagblad Wyborcza bericht dat kiezers tot bijna 03.00 uur in de rij stonden.
Coalitievorming
De uitslag zal volgens de verkiezingscommissie pas morgen duidelijk worden. Maar ook dan is het nog onduidelijk welke partij mag proberen een kabinet tot stand te brengen. De verwachting is dat regeringspartij PiS door president Duda als eerste wordt aangewezen om een coalitie te vormen.
De kans dat die poging succesvol is, lijkt klein. Meerdere partijen, waaronder de extreemrechtse Confederatie, hebben tijdens hun campagne laten weten niet te willen samenwerken met PiS. Daarnaast geven de exitpolls aan dat Confederatie minder stemmen heeft gekregen dan verwacht.
Burgercoalitie van oppositieleider Tusk komt vermoedelijk pas later aan de beurt. Tusk reageerde enthousiast op de eerste uitslagen. "De democratie heeft gewonnen. Dit is het einde van de PiS-regering", zei hij tegen partijleden.
Burgercoalitie zou samen met TD en Lewica een meerderheid kunnen vormen. TD-leider Kosiniak-Kamysz heeft al laten weten een coalitie met PiS uit te sluiten. "Mensen die op ons gestemd hebben willen verandering", zei Kosiniak-Kamysz op de Poolse radio.
PiS-oprichter en partijleider Kaczynski vierde de overwinning van zijn partij, maar hield ook een slag om de arm. "We moeten hopen dat, ongeacht of we aan de macht zijn of in de oppositie zitten, ons project zal doorgaan", zei hij tegen zijn aanhang. "We zullen niet toestaan dat Polen het recht verliest om over zijn eigen lot te beslissen", voegde hij daaraan toe.
Referendum
Tegelijk met de parlementsverkiezingen hield Polen een referendum. De opkomst daarbij was beduidend lager: slechts 40 procent van de kiezers bracht een stem uit, daarom zijn de resultaten niet bindend.
In het referendum werd de kiezer vier vragen voorgelegd: over de verkoop van staatseigendommen, het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd, het opheffen van de barrière aan de grens met Wit-Rusland en illegale immigratie.
