'Vergunningen lozen giftige stoffen van grote Nederlandse bedrijven achterhaald'

De vergunningen van zeker twaalf industriële bedrijven in Nederland voldoen niet aan Europese regels voor schoon water, meldt onderzoeksplatform Investico, dat samenwerkte met Het Financieele Dagblad, de krant Trouw en weekblad De Groene Amsterdammer. Het gaat onder meer om staalfabriek Tata Steel, chemieconcern Dow Chemical en fabrieken van Shell. Ze lozen giftige stoffen in wateren die volgens de Europese regels nu al sterk zijn vervuild.

Zo loost Tata Steel in IJmuiden zo veel kwik in het Noordzeekanaal dat de waterkwaliteit daar verder achteruitgaat. Dow Chemical in Terneuzen loost te veel zink op de Westerschelde en het Rotterdamse verfbedrijf Tronox op de Nieuwe Waterweg.

Andere bedrijven hebben geen onderzoeken uitgevoerd naar de mogelijke verslechtering van de waterkwaliteit, terwijl ze daar volgens de wet wel toe verplicht zijn. Het gaat dan onder meer om de raffinaderij van BP bij Rotterdam, het Twentse chemiebedrijf KLK Kolb en suikerproducent Cosun Beets Company (voorheen Suiker Unie) bij Dinteloord.

Bij de raffinaderij van Shell en olie-overslagbedrijf VPR Energy in de Rotterdamse haven, de Amsterdamse afvalverwerker AEB en de Groningse zoutfabriek Nedmag zijn de vergunningen verouderd, omdat de normen ondertussen strenger zijn geworden.

Aanvechten

Experts zeggen tegen Investico dat burgers en milieugroepen nu al op grond van aangescherpte richtlijnen bezwaar kunnen maken tegen deze vergunningen en ze uiteindelijk kunnen aanvechten bij een rechter.

Shell laat in een reactie aan de NOS ná de berichtgeving van afgelopen vrijdag weten dat nader onderzoek gedaan is naar de lozingsvergunningen. Daaruit concludeert het bedrijf dat de afvalwatervergunning in 2022 is gemoderniseerd en dat het bedrijf wél voldoet aan alle nieuwe verplichtingen.

Andere bedrijven zeggen in reactie op de bevindingen dat ze al druk bezig zijn om de Europese doelstellingen te halen. Oliebedrijf VPR, voedselproducent Cargill en verfbedrijf Tronox zeggen aan alle wettelijke regels te voldoen. Raffinaderij BP, afvalverwerker AEB en chemisch bedrijf KLK Kolb zeggen dat hun vergunningen opnieuw worden bekeken. Twee bedrijven, voedselbedrijven Cosun Beets Company en Trobas Gelatine, onderkennen dat er geen emissieonderzoek is gedaan.

Waterkwaliteit al langer niet op orde

Dat de kwaliteit van water in Nederland niet goed is, is al langer bekend. Begin deze eeuw besloot de Europese Unie om nieuwe regels in te voeren om de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater en de natuur te beschermen. Onder meer om ervoor te zorgen dat het water goed te zuiveren blijft om er drinkwater van te maken.

Die regels, de zogenoemde Kaderrichtlijn Water, schrijven voor dat de waterkwaliteit vóór 2027 aan de eisen moet voldoen. Eigenlijk moest de waterkwaliteit al in 2015 op orde zijn, maar lidstaten die die datum niet halen, konden de deadline twee keer met zes jaar uitstellen.

Nederland ligt nog altijd niet op schema om in 2027 aan de eisen te voldoen. Vrijwel geen enkel oppervlaktewater in ons land voldoet aan de normen, bleek uit een rapport van begin dit jaar.

Ingrijpende gevolgen

Het niet op tijd halen van de doelen kan betekenen dat tal van activiteiten stil komen te liggen, omdat eerst de waterkwaliteit op orde moet zijn. Experts waarschuwen daarom al langer voor ingrijpende gevolgen en vergelijkbare problemen als in het stikstofdossier.

Net als bij die problemen geldt voor de bedrijven dat "de ruimte om nog een klein beetje extra te vervuilen als het ware op is", zegt de Utrechtse hoogleraar nationaal en Europees waterrecht Marleen van Rijswick tegen Investico. Zij vindt dat de overheid de nieuwe naderende problemen over zichzelf en de bedrijven heeft afgeroepen door de slechte waterkwaliteit lang te negeren.

Lange tijd werden richtlijnen voor het grondwaterpeil en watersysteem aangepast aan de behoeften van de landbouw en industrie. Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat zei in maart al dat dat anders moet, omdat we "tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aanlopen".