Iris de Graaf
Correspondent Rusland
Chiem Balduk
Redacteur Buitenland
Iris de Graaf
Correspondent Rusland
Chiem Balduk
Redacteur Buitenland
Wie door het drukke stadscentrum van Jerevan loopt, merkt aanvankelijk weinig van de toenemende spanningen met buurland Azerbeidzjan. De nazomer zorgt voor volle parken en terrassen in de Armeense hoofdstad.
Maar zodra je een praatje aanknoopt, komt het gesprek al snel op 'de situatie': de blokkade van de enige weg tussen Armenië en de Armeense enclave Nagorno-Karabach en de Azerbeidzjaanse troepenopbouw aan de grens. "Als je hier iemand op straat ziet lachen, weet dan dat diegene van binnen huilt, want we zijn er iedere dag mee bezig", horen we.
"Ik kan het niet meer aan om het nieuws te volgen", verzucht Christine, die met haar kinderen Areg en Lusy over het Plein van de Republiek loopt. "Iedereen die een zoon of vader heeft verloren bij de oorlog in 2020 praat alleen maar over de trauma's." Ze is bezorgd over de nieuwe oorlogsdreiging. "Ik weet gewoon niet of mijn kinderen hier over een jaar nog kunnen rondlopen."
Meerdere Armeniërs die we spreken noemen de kans op een nieuwe oorlog 'waarschijnlijk' of zelfs 'onvermijdelijk'. De Europese Unie heeft de patrouilles langs de grens vandaag opgevoerd, in reactie op de Azerbeidjaanse troepenopbouw.
"Niemand houdt zich met ons bezig", vertelt de jonge Helen die op een bankje bij de openluchtmarkt koffie drinkt. "De enige die ons helpt is Kim Kardashian. Zij is de enige die informatie over ons deelt op social media." De Amerikaanse influencer heeft Armeense wortels en roept wereldleiders geregeld op in actie te komen voor inwoners van Nagorno-Karabach.
Via een kronkelende bergweg reizen we vanuit Jerevan richting de grens met Nagorno-Karabach. Hoe dichter we bij de enclave komen, hoe hoger de spanningen oplopen. In het zuidelijke stadje Goris, op zo'n vijf uur rijden van de hoofdstad, is de oorlog uit 2020 nog springlevend. Het bergdorpje ligt ingeklemd tussen Azerbeidzjan en Nagorno-Karabach.
Veel Karabachers vluchtten in 2020 naar Goris. Bijna iedereen hier heeft er nog wel familieleden die nu vastzitten vanwege de blokkade en te maken hebben met hongersnood en medicijntekorten:
De Armeense enclave, waar zo'n 120.000 etnische Armeniërs wonen, is inmiddels al negen maanden verstoken van de invoer van voedsel en medicijnen vanuit Armenië door een blokkade van de toegangsweg door aartsvijand Azerbeidzjan. Armeniërs spreken daarom van etnische zuivering en een poging tot genocide. Azerbeidzjan stelt dat de Lachin-corridor werd gebruikt door Armenië om wapens naar binnen te smokkelen.
Daarom stelt de Azerbeidjaanse regering een andere weg voor, eentje die onder controle staat van Azerbeidzjan. Maar zowel de Armeense als de Karabachse autoriteiten vrezen dat de regio dan volledig afhankelijk wordt van Bakoe of dat de geopende route wordt misbruikt voor een militaire inval. En dus hebben de autoriteiten van Nagorno-Karabach deze optie tot nu toe geweigerd.
Geen vertrouwen in corridor
Toch blijkt de nood hoog. Terwijl we hier zijn, gebeurt er van alles rondom de plek van de blokkade. Zo wordt vandaag de eerste vrachtwagen van het Russische Rode Kruis de enclave binnengelaten. Niet via de Lachin-corridor, maar via die voorgestelde Azerbeidjaanse route. De wagen met voedselpakketten voor duizend mensen lijkt vooralsnog een druppel op een gloeiende plaat.
Ondertussen heeft de regering in Bakoe laten weten de Lachin-corridor ergens de komende dagen te zullen openen, al heeft niemand er hier vertrouwen in dat dat ook echt gaat gebeuren. "Dat zeggen ze zo vaak", vertelt de sceptische student Diana in een parkje in Goris. "En zelfs als ze hem weer openen zal het zoals altijd eenrichtingsverkeer zijn: mensen mogen eruit, niets of niemand mag erin." Volgens haar is het een van de strategieën van Azerbeidzjan om de lokale Armeense bevolking uit te enclave te verjagen en te vervangen door Azerbeidzjanen.
Haar vriendin Hajarpy woonde in Nagorno-Karabach, maar vluchtte naar Goris nadat haar familiehuis werd verwoest bij de oorlog van 2020. "Mijn vader is achtergebleven, want hij is militair daar. We hopen iedere dag dat de weg wordt heropend zodat ik hem weer kan zien." Hajarpy wil zelf wel militair te worden, om haar vader te helpen, maar haar familie houdt haar tegen.
Lot overgelaten
Waar we ook zijn en met wie we ook spreken, in Armenië is het overduidelijk dat bij de bevolking het gevoel overheerst niets te kunnen doen en dat ze aan hun lot worden overgelaten. "De Armeense kwestie ligt nu in de handen van de wereld", zegt de gepensioneerde Artur Asevitsyan. "De grote landen bepalen onze grenzen. Turkije en Rusland beslissen over onze toekomst."
Zijn vriend onderbreekt hem. "Iran kan ons redden. Als Azerbeidzjan een oorlog begint tegen Armenië, dan zal Iran ingrijpen. Dat hebben ze beloofd." Hoofdschuddend kijken ze naar elkaar en met afgezakte schouders vervolgen ze hun weg.
