Een Zweedse diplomaat zit al bijna 1,5 jaar vast in de beruchte Evin-gevangenis in Iran. Zijn gevangenschap is al die tijd geheimgehouden, maar werd gisteren bekend na berichtgeving in The New York Times. EU-buitenlandchef Josep Borell bevestigde het vandaag.
De 33-jarige Johan Floderus werkt als diplomaat voor de Europese Unie. Hij zou in het voorjaar van 2022 zijn opgepakt tijdens een vakantie in Iran met een groep vrienden. Toen zij op 17 april terug naar huis wilden vliegen, werd Floderus gearresteerd op het vliegveld.
Enkele maanden later maakte de Iraanse regering bekend een Zweeds staatsburger te hebben aangehouden voor spionage, maar zowel Iran als Zweden hebben zich nooit uitgelaten over verdere details.
"We weten niet veel over deze zaak, zeker omdat beide kanten het altijd hebben stilgehouden", zegt de Iraanse politiek analist Negar Mortazavi vanuit Washington. Ze voegt toe dat de arrestatie past binnen de strategie van Iran om buitenlanders op te pakken en die vervolgens als pionnen in te zetten in onderhandelingen met westerse landen.
Ruil met Iraanse gevangene
Mortazavi denkt dat het de Iraniërs in dit geval te doen is om de vrijlating van een Iraanse voormalig aanklager die in Zweden vastzit. Hij werd vorig jaar veroordeeld tot levenslang vanwege betrokkenheid bij massa-executies van Iraanse politieke tegenstanders in de jaren 80. "De Iraanse regering probeert hem al jaren tevergeefs terug naar Iran te halen."
Volgens Mortazavi is het dan ook niet toevallig dat de Iraanse autoriteiten de Europese diplomaat uit de vriendengroep hebben gepikt. "De Iraniërs zien hem als een prominent persoon met wie ze mogelijk een waardevolle Iraanse gevangene kunnen terughalen."
The New York Times maakte de zaak van Floderus gisteren wereldkundig. De krant schrijft met zes mensen te hebben gesproken die op de hoogte zijn van de kwestie, maar allemaal anoniem willen blijven.
EU-buitenlandchef Borell zei vandaag dat hij en zijn team onafgebroken aan Floderus' vrijlating werken. "Dat zullen we blijven doen en we houden daarbij nauw contact met zijn familie en de Zweedse overheid."
Sinds de voormalige Amerikaanse president Donald Trump in mei 2018 uit het atoomakkoord met Iran is gestapt, heeft Iran zijn gijzelingsstrategie geïntensiveerd, zegt Mortazavi. "Spanningen tussen Iran en de VS - en dus ook tussen Iran en Amerikaanse bondgenoten - zijn sindsdien toegenomen. Amerika en Iran willen militaire confrontatie beide voorkomen, dus zien we die spanningen op andere manieren tot uiting komen."
Belgische hulpverlener
Afgelopen mei werd de Belgische hulpverlener Olivier Vandecasteele vrijgelaten na ruim een jaar te hebben vastgezeten in de Evin-gevangenis. In ruil voor zijn terugkeer liet België de Iraanse terrorist Assadollah Assadi vrij. Hij kreeg in 2021 in België twintig jaar cel voor betrokkenheid bij een verijdelde aanslag op een bijeenkomst van een Iraanse oppositiegroep.
Volgens Mortazavi ligt de situatie in Zweden ingewikkelder omdat de Iraanse gevangene die daar vastzit is veroordeeld voor daadwerkelijk gepleegde misdaden. "In de jaren 80 zijn heel veel Iraanse gevangenen geëxecuteerd. Zweedse juristen die ik hierover heb gesproken zeggen dat de kans nihil is dat Zweden deze gevangene vrijlaat."
'Broeders in pijn'
Vandecasteele was vandaag niet bereikbaar voor een reactie, maar tijdens een concert afgelopen juni ter ere van zijn thuiskomst verwees hij naar een Zweedse celgenoot. "We werden broeders in pijn. We hebben elkaar beloofd alles voor elkaar te doen, en dat de eerste die vrij zou komen, de familie en geliefden van de ander zou helpen."
Over de Evin-gevangenis zegt politiek analist Mortazavi: "Het is bekend dat buitenlandse gevangenen soms maanden in de isoleercel moeten verblijven, ze hebben nauwelijks contact met de buitenwereld en ze ondergaan psychologische martelingen tijdens ondervragingen."
