Van der Plas (BBB): meer macht voor de regio en minder 'witteboordenoverheid'

De overheid moet functioneren als een betrokken buurman of buurvrouw, maar moet tegelijkertijd op afstand blijven. Dat heeft BBB-leider Caroline van der Plas gezegd in de jaarlijkse HJ Schoo-lezing. Ze pleit voor een 'noaberstaat' of 'mienskipstaet', gestoeld op de manier waarop mensen in Twente en Friesland graag willen samenleven. Met gemeenschappen die, waar mogelijk, eigen keuzes kunnen maken.

Net als veel andere partijen legt BBB in de aanloop naar de verkiezingen de nadruk op bestaanszekerheid voor burgers. Van der Plas: "Het eindpunt is dat iedereen in dit land zonder zorgen thuis in de tuin of achter de buis kan zitten. Waarin er geen grote zorgen zijn over werk, dure boodschappen en brandstof."

De overheid moet burgers vertrouwen en burgers moeten de overheid kunnen vertrouwen, vindt Van der Plas. Iedereen in Nederland moet toegang hebben tot voorzieningen en kansen, ongeacht waar hij of zij woont. De afgelopen jaren zijn investeringen vooral gedaan in de Randstad, en te weinig in de regio. "Institutioneel urbanisme", noemt Van der Plas dat, appellerend aan de veelgebruikte term 'institutioneel racisme'.

Tegenstelling

Ze constateert dat de overheid zich steeds meer heeft teruggetrokken, waardoor mensen veel te veel zijn overgeleverd aan de markt. Maar de overheid moet aan de andere kant ook terughoudend zijn om zich te bemoeien met burgers en bedrijven. Overdreven bureaucratie heeft boeren tot boekhouders gemaakt, zegt ze.

Van der Plas erkent dat er een tegenstelling in haar boodschap zit. "Het is zowel een probleem dat de overheid zich terugtrekt uit Nederland, als dat diezelfde administratieve staat zich overal mee lijkt te bemoeien."

De huidige overheid is volgens haar vooral een "witteboordenoverheid". Het beleid wordt gemaakt door hoogopgeleide mensen die in hun eigen bubbel leven. Als het beleid faalt voelen zij dat niet, maar de gewone mensen wel. "De overheid moet stoppen een groot bedrijf te zijn."

Volgens Van der Plas zit Nederland in een "samenlevingscrisis", "een diepe vertrouwenscrisis tussen burger en overheid". Politici zijn medeschuldig aan de polarisatie, omdat ze mensen met een andere mening wegzetten als domrechts of wappie. Ze vindt het verschrikkelijk dat een populair tv-programma als Vandaag Inside, met Johan Derksen, wordt betiteld als borrelpraat.

"Ook onderbuikgevoelens zijn gevoelens. Wij hebben juist als taak dit serieus te nemen en mensen zich gezien en gehoord te laten voelen", zegt Van der Plas.

Er wordt niet meer naar elkaar geluisterd, meent ze. "We spreken wel, maar praten niet. Maatschappelijke gesprekken vinden niet meer plaats vanuit een positie van wederzijds vertrouwen, maar van wantrouwen." Het doet haar denken aan het bekende nummer van Simon and Garfunkel, The Sound of Silence. Ook daarin gaat het over mensen die niet luisteren.

Van der Plas zong de regels zelfs:

Naast goede bereikbaarheid voor iedereen wil BBB een herwaardering van de maakindustrie. Dat moet voorkomen dat we nog afhankelijker worden van landen als China en Rusland voor allerlei producten.

Maar als we te ambitieuze klimaatplannen opleggen, zullen die bedrijven het loodje leggen, denkt Van der Plas. "We moeten kijken naar draagbaarheid, haalbaarheid en uitvoerbaarheid van klimaatbeleid."

Politici moeten bescheiden, integer en empathisch zijn, vindt ze. Om polarisatie tussen partijen tegen te gaan stelt ze voor dat fracties in de Tweede Kamer via loting willekeurig in de zaal worden geplaatst. Dat zal volgens haar de samenwerking bevorderen. Nu is de plenaire zaal nog ingedeeld volgens het politieke spectrum van links naar rechts.

Akkoord op hoofdlijnen

Als BBB na 22 november betrokken wordt bij de kabinetsformatie, wil Van der Plas "geen dichtgetimmerde afspraken", maar een akkoord op hoofdlijnen. Dat 'regieakkoord' wordt dan minimaal een keer per jaar beoordeeld door de Tweede Kamer. "Zitten we op de goede weg?" Ook mensen uit de praktijk en de burgers worden bij het beleid betrokken, met een bindend referendum.

De BBB-leider roept de pers op om zich niet te laten meeslepen door spindoctors die van de verkiezingen graag een premiersverkiezing willen maken. "De heer Timmermans vindt dat hartstikke mooi. Maar het is gewoon totale onzin." De GroenLinks/PvdA-leider wordt gekozen als Tweede Kamerlid. "Niks meer en zeker niks minder", beklemtoont Van der Plas.

Overigens presenteerde BBB vorige week zelf ook een officiële premierskandidaat: Mona Keijzer (ex-CDA). Zij wordt de nummer 2 van de lijst. Van der Plas heeft al gezegd dat ze in de Tweede Kamer blijft als haar partij de grootste wordt.