Van auto's tot wasmachines: dit gebeurt er met Tata's staal uit IJmuiden

Tata Steel IJmuiden is doorlopend in het nieuws vanwege zorgen over de CO2-uitstoot en mogelijke gezondheidsrisico's voor omwonenden door de uitstoot van schadelijke stoffen.

Maar wat je minder vaak hoort, is welke producten we dagelijks gebruiken, die met staal van Tata Steel gemaakt zijn. Wat maken ze precies in IJmuiden en hoe belangrijk is die staalproductie voor Nederland?

Auto's, batterijen en wasmachines

In IJmuiden produceert Tata Steel hoofdzakelijk rollen van hoogwaardig staal. Deze rollen worden vervolgens wereldwijd gebruikt voor allerlei toepassingen.

Ongeveer een derde van de productie uit IJmuiden belandt in de auto-industrie. Het staal is nodig voor de bouw van onderstellen van auto's en is ook terug te vinden in batterijen van elektrische auto's.

Een kleine twintig procent van het Tata-staal wordt gebruikt in de bouwsector, voor bijvoorbeeld funderingen en dakbekleding. Het vormt ook een belangrijk onderdeel in de voedsel- en luxeverpakkingsindustrie, waar twaalf procent van de productie naartoe gaat.

De grootste bijdrage is echter te vinden in een breed scala aan alledaagse goederen - zoals vijfcentmuntjes, zonnepanelen, wasmachines en kantoorstoelen - die samen goed zijn voor bijna veertig procent van de productie.

350 kilo staal per persoon

Om de productieomvang van Tata Steel IJmuiden in perspectief te plaatsen: het bedrijf produceert jaarlijks zo'n 7 miljoen ton staal, goed voor ongeveer twintig procent van Tata's totale staalproductie wereldwijd. Dit is genoeg staal om meer dan 4,5 miljoen auto's mee te produceren, of ruim 3 miljoen scheepscontainers.

Dat lijkt dus veel meer dan in Nederland nodig is, maar dat is niet zo: per Nederlander wordt er gemiddeld 350 kilo staal per jaar verbruikt. Deze behoefte komt ongeveer overeen met de jaarlijkse staalproductie vanuit IJmuiden.

Nederlandse import

Desondanks importeert Nederland veel staal. Waarom is dat? Niet al het staal dat in IJmuiden wordt geproduceerd blijft in Nederland. Volgens het bedrijf gaat 80 procent van de productie naar Europese landen gaat er zo'n tien tot vijftien procent naar Amerika en andere delen van de wereld.

Yorick Cramer, sectormanager industrie bij de Rabobank, legt uit dat er twee soorten staal zijn: hoogwaardig en laagwaardig staal. Beide hebben we nodig. Het staal dat in Nederland wordt gemaakt is van hoge kwaliteit. Dat komt door de zorgvuldige samenstelling en de precieze mix van verschillende elementen.

Maar niet voor elke constructie is het nodig om hoogwaardig staal te gebruiken, zegt Cramer. Laagwaardig staal is simpeler en minder nauwkeurig samengesteld, wat het vaak goedkoper maakt. Het wordt veel gebruikt voor algemene constructies en niet-kritische machineonderdelen, vertelt hij.

'Groen staal'

Voor producten die nodig zijn om klimaatverandering tegen te gaan, zoals windmolens, elektrische auto's en zonnepanelen, is staal hard nodig. Maar moet dat staal dan per se in Nederland geproduceerd worden?

Omdat staal onmisbaar is in het dagelijks leven, is het volgens Cramer van belang om te overwegen waar we op de meest duurzame manier staal kunnen produceren. De fabriek in IJmuiden produceert met de voorgenomen duurzaamheidsplannen staal op een manier die duurzamer is dan veel buitenlandse fabrieken. Daarom is het volgens Cramer beter om het staal hier 'groen' te produceren, dan 'grijs' elders.

Maar naast de CO2-uitstoot bestaan er ook veel zorgen over gezondheidsrisico's voor omwonenden. Uit metingen van het RIVM blijkt dat de fabriek in IJmuiden kankerverwekkende stoffen uitstoot.

De overstap naar staalproductie met behulp van groene waterstof in plaats van kolen zou een rol kunnen spelen om een aantal van die zorgen weg te nemen. Maar in een rapportage van Tata die deze week uitlekte, werd opgemerkt dat het in een keihard concurrerende wereldwijde staalmarkt lastig is om deze overstap te maken en dat overheidssteun bij voortdurende overlast niet gegarandeerd is.

Subsidie voor de overstap naar waterstof

Buiten Nederland worden bedrijven al wel gesteund. De Europese Commissie heeft donderdag ingestemd met 2,85 miljard euro aan staatssteun om de twee grootste staalproducenten van Europa, het Luxemburgse ArcelorMittal en het Duitse Thyssenkrupp, te helpen bij de overstap naar waterstof.

Tata zegt nu in een reactie dat het naast de plannen om meer staal te recyclen ook nog steeds de intentie heeft om uiteindelijk de overstap naar waterstof te maken. Na de zomer maakt het bedrijf meer bekend over zijn toekomstplannen.