Meeste maatschappelijke organisaties betreuren val kabinet, behalve die van de boeren

Maatschappelijke organisaties reageren verdeeld op de val van Rutte IV. De een is blij dat dit kabinet opstapt en dat er een nieuw kabinet komt met nieuw beleid, de ander betreurt het dat besluiten over belangrijke onderwerpen worden uitgesteld of op de lange termijn worden geschoven.

Een aantal maatschappelijke reacties op een rijtje, onderverdeeld naar onderwerpen waar dit kabinet hevig mee worstelde.

Migratie

Rutte IV struikelde anderhalf jaar nadat het van start was gegaan, omdat de coalitiepartijen het niet eens konden worden over maatregelen om de instroom van asielzoekers in te dammen. Die waren nodig om te voorkomen dat er dit jaar weer onvoldoende 'menswaardige' opvangplaatsen voor nieuwe asielzoekers zouden zijn. Op tafel lag een voorstel om de gezinshereniging voor een deel van de asielzoekers onmogelijk te maken, maar dat ging D66 en de ChristenUnie te ver.

Vluchtelingenwerk Nederland concludeert dat het kabinet bij het zoeken naar een compromis over het migratievraagstuk op een "morele grens" is gestuit. "Kinderen bewust achterlaten is een begrijpelijke brug te ver", liet de organisatie weten. Ze wijst erop dat ook het demissionaire kabinet moet voorkomen dat er bij aanmeldcentra mensen buiten moeten slapen. "Dit is niet alleen een wettelijke plicht, maar ook een eis van het gerechtshof in de zaak die wij hierover aanspanden."

Burgemeester Velema van de gemeente waar Ter Apel onder valt, wil het kabinet houden aan de afspraken die al zijn gemaakt. Die houden in dat de druk op Ter Apel omlaag moet. Het kabinet werkte aan een wet om gemeenten te dwingen asielzoekers op te vangen, maar het lukte maar niet daar draagvlak voor te vinden.

Klimaat

Klimaatorganisatie Urgenda noemt het creëren van een kabinetscrisis over het asielbeleid roekeloos. "Na jaren van uitstel is in de laatste jaren eindelijk een begin gemaakt met het verduurzamen van onze economie", zegt directeur Marjan Minnesma. "Het laatste dat dit land nu nodig heeft is een vleugellam demissionair kabinet, verkiezingen en vele maanden van onderhandelingen. Die tijd hebben we simpelweg niet."

De milieuactiegroep Greenpeace en Extinction Rebellion zijn het daarmee eens. Die laatste groep trok de afgelopen maandag geregeld de aandacht met acties op de A12 bij Den Haag. Dat gaat door. "We gaan net zolang actievoeren totdat wie er ook gekozen wordt wel moet luisteren naar de wetenschap en beleid uitvoert dat het leven wel beschermt."

Stikstof

Een probleem waar dit kabinet ook geen oplossing voor wist te vinden, was de stikstofcrisis. Vorige maand stapte de grootste boerenorganisatie uit het overleg over een landbouwakkoord. "Het blijft steken in intenties en van intenties kunnen onze boeren niet leven", zei LTO-voorzitter Sjaak van der Tak toen.

De val van Rutte IV geeft hem hoop dat de boeren en tuinders nu wel toekomstperspectief krijgen. Bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart behaalde de BoerBurgerBeweging (BBB) een grote overwinning. Van der Tak verwacht dat dat ook bij nieuwe Tweede Kamerverkiezingen het geval zal zijn. Ook de boerenactiegroepen Agractie en Farmers Defence Force hopen op een BBB-overwinning.

Economie

De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zien Nederland op meerdere terreinen vastlopen: niet alleen wat betreft het klimaat-, energie- en stikstofbeleid, maar ook op het gebied van koopkracht, arbeidsmarkt en woningbouw. "We gaan er dan ook van uit dat wetgeving voor en uitvoering van belangrijke dossiers doorgezet worden nu het kabinet demissionair is."

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten had liever gezien dat het kabinet was doorgegaan. "Denk daarbij aan het enorme tekort aan betaalbare woningen, de noodzakelijke energietransitie en het versterken van bestaanszekerheid", zei voorzitter Sharon Dijksma. Ze noemt de val van het kabinet "onbezonnen".

FNV-voorzitter Tuur Elzinga betreurt de val van het kabinet niet. "Rutte IV was vooral een kabinet dat er maar niet in slaagde structureel iets te doen aan de uitzichtloze en onzekere situaties bij veel mensen thuis", laat hij weten. "Terwijl er al twee jaar op rij recordwinsten worden gemaakt, zijn zij al werkend armer geworden."

Vakbond CNV noemt de val van het kabinet "triest maar onvermijdelijk". "Triest omdat het kabinet geen oplossingen weet te vinden voor de problemen van deze tijd. Maar onvermijdelijk gezien de vele crisissen waar het kabinet niet uitkwam."

Groningen

Ook dit kabinet had zijn handen vol aan het herstel van vertrouwen in het aardbevingsgebied. De belangenvereniging Groninger Bodem Beweging verwacht niet dat de val daar veel aan zal veranderen. "Maar wat er nog niet is, is de wet die bepaalt wat er moet gebeuren na het sluiten van het gasveld. Dat soort dingen zijn wel spannender", zegt voorzitter Merel Jonkheid.

De provincie Groningen noemt het "ongelooflijk" dat het kabinet niet is gevallen over de parlementaire enquête naar de aardbevingsschade, maar wel over de asielcrisis. "In het landsbelang, vanwege de mondiale instabiele energiecrisis en de oorlog in Oekraïne was het zeer ongewenst om het kabinet te laten vallen op een vernietigend rapport over Groningen", zegt commissaris van de koning Paas. " Enkele weken later kan dat wel om puur politieke redenen."